Page 211 - Konu Özetleri AYT Fizik

ATOMUN TARİHSEL GELİŞİMİ VE BOHR ATOM TEORİSİ

c. Rutherford atom Modeli
Ernest Rutherford öğrencileri olan Hans Gaiger ve Ernest Marsden ile birlikte 1911 yılın-
da yüksek hızdaki (+) yüklü α parçacıkları ile yaptıkları deneyde atomun yapısını incele-
meye çalışmışlardır.
Radyoaktif bir kaynaktan çıkan pozitif yüklü alfa ışınları çok ince altın levha üzerine gön-
derilmiştir. Işınların büyük bir kısmının altın levhadan geçtiği görülmüştür. Çok az ışının
çeşitli açılarla saptığı bazı ışınların da aynı doğrultuda geri döndükleri gözlenmiştir.
•Işınların büyük kısmının karşı tarafa geçmesi, atomun boşluklu yapıda olduğunu göster-
mektedir. Gözlem sonuçlarından hareket eden Rutherford, çekirdekteki pozitif (+) yüklere
proton ismini vermiştir.
Rutherford, elektronların enerji kaybederek çekirdeğe yaklaşması ve sürekli ışıma yap-
ması gerektiğini öngörmüştü. Bu durumda elektronlar çekirdeğe düşmeliydi. Elektronların
Ernest Rutherford
sabit frekansta ışıma yapması ve çekirdeğe düşmemesi atom teorisindeki eksiklikleri or-
(1871-1937) taya çıkarmıştır.

• Rutherford’un ilk defa atom çekirdeğinden bah-
setmesi çok önemli bir gelişmedir.
• Rutherford, elektronların pozitif yüklü çekirdeğin
çevresinde dolanmasını gezegenlerin Güneş etra-
fındaki dönüşüne benzetmiştir.
• Rutherford atomun, kütlenin büyük bir kısmını
oluşturan çekirdek ve bu çekirdek etrafında dola-
nan elektronlardan oluştuğunu göstermiştir.
• Rutherford atomun içinde çok büyük boşlukların
olduğunu belirterek atom çekirdeğinde kütlesi po-
zitif yüklere eşit başka taneciklerinde olabileceğini
söylemiştir. Rutherford’un söylediği başka tanecik-
ler olan nötronlar 1932 yılında James Chadwick
- Rutherford alfa (α) ışıması deney düzeneği - tarafından bulunmuştur.

BOHR ATOM MODELİ
Rutherford atom teorisinde, elektronların çekirdek üzerine düşmeden hareket etmesi ve
çekirdekte bulunan pozitif yüklerin dağılmadan durabilmesi tam olarak açıklanamamıştı.
Rutherford’un atom teorisindeki bu gibi eksikleri fark eden Neils Bohr, Max Planck ve
Einstein’ın teorilerinden yararlanarak atomik boyutta geçerli olacak yeni bir atom teorisi
sundu.
Bohr, kendi atom teorisinde belirli yörüngelerden bahsetmiş, klasik fiziğin atomik boyutta
yeterli olmadığını söylemiştir.
Bohr teorisinde atom yarıçapı, enerji seviyeleri, uyarılma, iyonlaşma ve ışıma kavramla-
rını açıklamış ve atom modeline kuantum kavramını katmıştır.
Klasik elektromanyetik teoriye göre Rutherford atom modelinde elektronlar çekirdek çev-
resinde dönerken sürekli ışıma yapmalıydı. Bohr, ışımaların sürekli olmadığını yörünge
Neils Bohr (1885-1962)
kavramını kullanarak anlatmıştır. Elektronların çekirdekten uzaklıklarını, açısal momen-
tumlarını, enerjilerini yörüngeler kavramını kullanarak ifade etmiştir.

Bohr, atomun yapısını anlamak için tek proton ve tek elektronu bulunan hidrojeni seçmiştir. Çünkü elektriksel kuvvet sade-
ce proton ve elektron arasında oluşacak ve kolaylık sağlayacaktı.
Bohr atom modelini üç varsayımla açıklamıştır.
1. Elektronlar, pozitif yüklü çekirdek çevresinde Coulomb kuvvetinin etkisiyle ışıma yapmadan kararlı yörüngelerde dolanır.
Bu yörüngelerde dolanan elektronlar ışıma yapmadıklarından dolayı elektron veya atom enerji kaybetmez.

FİZİK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 211