Page 80 - Konu Özetleri AYT Fizik

FİZİK

KONU KUVVET VE HAREKET
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

TORK
Kuvvetlerin döndürücü etkisine tork denir. Bir F kuvvetinin cisme vereceği torkun matematiksel ifadesi;
τ¶ = d¶ x F¶ dir.
Bağıntıdaki ifadeler bir vektörel çarpım ifadesi olup F¶ ve d¶ vektörlerinin yönlerine dik üçüncü bir tork vektörü (τ¶) yönü oluşur.
Bu nedenle tork vektörel bir büyüklüktür ve τ¶ ile gösterilir. Tork vektörünün yönü sağ el kuralı ile bulunur. Dört parmak
dönme yönünde olacak şekilde cisim avuç içine alınır. Açılan başparmak yönü de tork vektörünün yönünü gösterir.

-x ekseni x ekseni çevresinde döndürülen silindirde tork vektörünün yönü-
nün bulunması (Baş parmak -x yönünü göstermektedir.)

y ekseni

y ekseni çevresinde döndürülen levhada tork vektörünün yönünün
F bulunması (Baş parmak +y yönünü göstermektedir.)

Dönme yönü

+y Dört parmak tekerin dönme yönünü gösterecek şekilde teker dış-
tan avuç içine alınırsa τ¶ vektörünün yönü de baş parmağın yönü
Tekerin +z yönünde olur. Bu yön sayfa düzlemine dik yönü dışarı doğru
O dönme olan yön olarak da tanımlanabilir ve ⨀ sembolü ile gösterilir.
yönü +x
Yön sayfa düzleminden içeri doğru olursa (-z yönü) ve ⨂ sembolü
ile gösterilir.
+z

DİKKAT
Tork vektörel bir büyüklüktür. Tork vektörünün yönü sağ
el kuralı ile bulunur.

TORK’UN BÜYÜKLÜĞÜ NASIL BULUNUR?
Tork büyüklüğü cisim üzerindeki seçilen bir noktaya göre bulunur. Bağıntıdaki d kuvvet doğrultusu ile seçilen nokta arasın-
daki dik uzaklık olup torkun büyüklüğü de;
τ = F · d
bağıntısı ile bulunur. Torkun birimi Newton·metre’dir.

F
L F kuvvetinin O noktasına göre torku,
τ = F · L’dir.
O 1
Cismin ağırlığı (mg)’nin yine O noktasına göre torku
d τ = mg · d
2
G = mg şeklinde yazılabilir.

80 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT