Page 10 - Konu Özetleri AYT Mantık

DOĞRU DÜŞÜNME - TEMEL KAVRAMLAR

Akıl Yürütme: Zihnin, birbiriyle ilişkili önermelerden yeni bir önerme çıkarması işlemidir.
Öncül: Akıl yürütmede sonuca kaynak olan ve sonucu kanıtlayan durumundaki önerme ya da önermelerdir.
Sonuç: Akıl yürütmede öncüllerden elde edilen önermedir.
Örnek:
Bütün insanlar düşünendir. (Öncül önerme)
Platon insandır. (Öncül önerme) Akıl yürütme
O hâlde Platon düşünendir. (Sonuç önermesi)

Geçerlilik: Sonucun öncüllerden zorunlu ve kesin olarak çıkarılmasıdır.
Örnek:
Bütün sıvılar akışkandır.

Su sıvıdır. Sonuç öncüllerden kesin ve zorunlu olarak çıkarılabildiğinden geçerlidir.
O hâlde su akışkandır.

DİKKAT

Geçerlilik önermelerin nesnesine uygunluğuyla değil akıl yürütmenin biçimsel uygunluğuyla yani sonuç önermesinin
öncül önermelerden zorunlu olarak çıkıp çıkmamasıyla ilgilidir.

Geçersizlik: Sonucun öncüllerden zorunlu ve kesin olarak çıkarılamamasıdır.
Örnek:
Bütün tavuklar yumurtlar.
Sonuç öncüllerden kesin ve zorunlu olarak çıkarılamadığından
Bazı balıklar yumurtlar. geçersiz bir akıl yürütmedir.
O hâlde bazı balıklar tavuk değildir.

Tutarlılık: Akıl yürütmenin, akıl ilkelerine ve mantık kurallarına uygun olarak yapılmasıdır.
Örnek:

Bütün hayvanlar canlıdır.
Bu akıl yürütme örneğinde verilen önermeler birbiriyle çelişme-
Panda hayvandır.
mektedir, akıl yürütme tutarlıdır.
O hâlde panda canlıdır.

Tutarsızlık: Akıl yürütmede öne sürülen bir önermeyi daha sonra başka bir önerme ile çürütmedir.
Örnek:
Yalnızlık ilham verici ise sıkıcı değildir.
Öncül önerme ve sonuç önermesi arasında bir çelişki bulunduğun-
Yalnızlık ilham verici değildir. dan bu akıl yürütme tutarsızdır.
O hâlde yalnızlık sıkıcı değildir.

10 MEBİ KONU ÖZETLERİ MANTIK - AYT