Page 12 - Konu Özetleri AYT Mantık

MANTIK

KONU AKIL İLKELERİ
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

Aklın genel olarak özdeşlik, çelişmezlik ve üçüncü hâlin imkânsızlığı olmak üzere üç ilkesinden söz edilir. Ancak bunlara
17. yy. da Gottfried Leibniz (1646 - 1716) tarafından yeter - sebep ilkesi olarak dördüncü bir ilke daha eklenmiştir.
Özdeşlik İlkesi
• Mantığın en temel ilkesidir.

• Bir şeyin kendisiyle aynı olmasıdır.
• Bir şey ne ise odur.
• Akıl yürütmede kullanılan bir terime verilen anlamın akıl yürütme boyunca aynı anlamı taşımasıdır.
• Mantıkta sembolik olarak ise A=A ya da A¡A şeklinde ifade edilen özdeşlik ilkesi bir önermede bir şeyin bir başka
şeyle olan ilişkisini değil yalnızca kendisi olmasını ifade eder.
Örnek:
Masa, masadır.
Kalem, kalemdir.

DİKKAT
Bu ilkeye göre bir şey kendisi dışındaki bir şeyle özdeş olamaz, yalnızca eşit ya da benzer olabilir.

• Benzerlik, iki ayrı şeyin değişik oranlarda ortak özelliklere sahip olması durumudur.
• Eşitlik ise, iki ayrı şeydeki tüm özelliklerin ortak olması durumudur.
• Özdeşlik iki ayrı şey arasındaki bir ilişki değil, bir şeyin kendisi olmasıdır.

Örneğin iki farklı dağın bazı ortak özelliklere sahip olması onları benzer kılarken, tüm özelliklerinin ortak olması eşitlik ile
açıklanabilir. Ancak özdeşlik söz konusu tek bir dağın kendisi olmasıdır.
Çelişmezlik İlkesi
• Bir şey aynı zamanda ve aynı şartlarda hem kendisi hem de kendisinden başka bir şey olamaz.
• Mantık dilinde “A, A olmayan değildir.” şeklinde ifade edilir.
• Sembolik olarak da ~(A ~A) şeklinde gösterilir.

• Bu ilkeye göre çelişen iki yargıdan biri zorunlu olarak yanlıştır.
Örnek:
Çelişmezlik ilkesine göre (A) doğru ise (~A) yanlış; (A) yanlış ise (~A)
Metal iletkendir. (A)
doğru değeri alır.
Metal iletken değildir. (~A)

Çünkü örnek üzerinden açıklayacak olursak bu ilkeye göre metal hem “iletken” hem de “iletken olmayan” değildir.

12 MEBİ KONU ÖZETLERİ MANTIK - AYT