Page 15 - Konu Özetleri AYT Mantık
P. 15
AKIL YÜRÜTME YÖNTEMLERİ
b- Eksik tümevarım
Bir bütünü oluşturan parçaların bir kısmının incelenmesi ile genel bir sonuca varmadır.
Örnek:
Mars bir gezegendir ve kendi ekseni etrafında döner.
Güneş sistemi içerisindeki bazı ge-
Jüpiter bir gezegendir ve kendi ekseni etrafında döner. zegenler gözlenmiş ve gezegenlerin
Dünya bir gezegendir ve kendi ekseni etrafında döner. tümünü kapsayacak şekilde bir genel-
lemeye ulaşılmış, eksik tümevarım ya-
Venüs bir gezegendir ve kendi ekseni etrafında döner.
pılmıştır.
O hâlde tüm gezegenler kendi ekseni etrafında döner.
DİKKAT
Tam tümevarım yönteminde genellemeye varılırken tüm elemanlar gözlendiğinden sonuç daha kesin ve zorunludur
ancak eksik tümevarımda genellenen tüm elemanlar gözlenemediğinden sonuç, öncülleri aşan bir niteliktedir ve bu
nedenle bir olasılık belirtmektedir.
Tümdengelim (Dedüksiyon)
Genel bir ilkeden hareketle tek tek olaylara, nesnelere zorunlu olarak ulaşılan akıl yürütme türüdür.
Örnek: Tüm çocukları kapsayan genel bir yargıdan, bil-
Tüm çocuklar sevimlidir. giden hareket edilmiş, bu bilgiden bir çocuk olan
Melis çocuktur. Melis’in de sevimli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Dolayısıyla bütünün bilgisinden parçanın bilgisine
O hâlde Melis sevimlidir.
ulaşılmış, tümdengelim yöntemi kullanılmıştır.
DİKKAT
Tümdengelim (dedüksiyon) türü akıl yürütmede öncüller doğru kabul edildiğinde sonuç öncüllerden zorunlu olarak çıkar.
Benzeşim (Analoji)
Özelden özele ya da tekilden tekile ulaşma biçimindeki akıl yürütme yöntemidir.
Örnek:
Mercimek posalı ve faydalı bir yiyecektir.
Mercimek ve nohutun ortak olan “posalı olma”
Nohut da posalı bir yiyecektir. özelliğinden hareket edilmiş ve mercimeğin faydalı
O hâlde nohut faydalıdır. olma özelliğinin nohutta da bulunduğu sonucuna
varılmış, analojik bir akıl yürütme yapılmıştır.
DİKKAT
Analojide bir genellemeye varılmaz. Bazı nesne, olay veya olgulardan başka bazı nesne, olay veya olgulara varılır.
MANTIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 15
