Page 129 - Konu Özetleri AYT Tarih

TARİH

KONU OSMANLI DEVLETİ’NDE DEĞİŞİM
ÖZETİ
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

AVRUPA’YA AKAN SERVET

• Osmanlı Devleti XV. yüzyıldan itibaren denizlere egemen olunca deniz taşımacılığı ve ticareti gelişti.
• XV ve XVI. yüzyıllarda gerçekleşen coğrafi keşifler sonucunda Portekiz ve
İspanya büyük sömürgeler elde etti.

• İngiltere ve Hollanda gibi ülkelerde sömürge hareketlerine girişti ve sömür-
gecilik hızla gelişti.
• Americo Vespuçi tarafından keşfedilen Amerika, Avrupa ekonomisi için
yeni bir umut kapısı oldu.
• İspanya, Fransa, İngiltere, Hollanda ve Portekiz gibi Avrupalı devletler,
Amerika’da (Yeni Dünya) koloniler kurmaya başladılar.
• Bir süre sonrada Avrupa’dan Amerika’ya büyük bir göç dalgası başladı.
• Yeni ticaret yollarının bulunmasıyla Osmanlı ülkesindeki Akdeniz limanları,
İpek ve Baharat yolları eski önemini yitirdi.
• Avrupa gittikçe zenginleşirken doğu ülkeleri yoksullaşmaya başladı.
• Osmanlıda gümrük gelirlerinin azalması ekonomiyi olumsuz etkiledi.
• Keşfedilen ülkelerden Avrupa’ya taşınan değerli madenlerin Osmanlı ülkesine girmesi, akçenin değer kaybetmesine
ve hızlı fiyat artışlarına (enflasyon) neden oldu.
• Devlet bu dönemde akçenin gümüş içeriğini azaltma (sikke tağşişi) yoluna giderek ekonomisini düzeltmeye çalıştı.

KAPİTÜLASYONLARIN SÜREKLİ HÂLE GETİRİLMESİ

• Osmanlı Devleti ilk kapitülasyonu kuruluş döneminde Ceneviz ve Venediklilere verdi.
• Kanuni Sultan Süleyman Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak amacıyla Fransa’ya ticari ve hukuki ayrıcalıklar tanıdı.
• Fransa, 1535 kapitülasyonlarıyla aldığı ticari ayrıcalıkları, 1739 Belgrad Antlaşması’nda arabuluculuğuna karşılık ola-
rak, 1740 yılında sürekli hale getirdi.
• Osmanlı Devleti İngiltere, Hollanda, Lehistan, Rusya ve diğer batı ülkelerine de kapitülasyonlar verdi.
• Osmanlı Devleti bozulan ekonomisini düzeltebilmek için kapitülasyonlardan kurtulmak istemişse de başarılı olamadı.

• Balta Limanı Antlaşması (1838) ile İngiltere’ye daha fazla ekonomik tavizler verildi.
• Bu antlaşma ile ihracattan alınan vergi yüzde üçten on ikiye; ithalattan alınan vergi ise yüzde beş olarak belirlendi.
• Yerli tüccar iç gümrük vergisi öderken yabancı tüccarlar bundan kurtuldu.

ASKERÎ DEVRİM VE OSMANLI DEVLETİ

• Avrupalılar ateş güçlerini artırmak için dönüşümlü ateş etmeye dayalı “kontra-marş” adı verilen bir teknik uyguladılar.
• Bu teknik, ateş eden birliklerin en arkaya geçerek yeni ateş için hazırlandıkları ve sürekli bir devridaim içerisinde olduk-
ları bir sistemdi.

• Osmanlılar 1593-1606 yılları arasında Avusturya’yla yapılan savaşlar sırasında ilk defa Avrupa savaş teknolojisini ve
taktiklerini gördüler.
• Bu savaşta yeniçeriler, düşmanın tüfekli piyade askeri karşısında başarısız oldu.

TARİH - TYT-AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 129