Page 148 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU

OYUNUN BÖLÜMLERİ
Giriş (Mukaddime): Metinde, Hacivat’la Karagöz’ün çatışmasına kadar olan
kısım giriş bölümüdür.
Muhavere (Söyleşme): Karagöz ve Hacivat arasındaki konuşmalara
dayanan oyunun ikinci bölümüdür.
Fasıl: Oyunun perdeye aksettirilen asıl bölümüdür. Bu bölümde çeşitli tipler
oyuna katılır.
Bitiş: Hacivat’la Karagöz’ün konuşmalarının kavgaya dönüştüğü bölümdür.
Hacivat perdeyi terk eder. Karagöz de “Her ne kadar sürçülisan ettikse
affola.” diyerek oyunu bitirir.

ORTA OYUNU
Orta oyunu, etrafı seyircilerle çevrilmiş “palanga” adı verilen açık bir alanda oynanır.

GENEL ÖZELLİKLERİ
Herhangi yazılı bir metne bağlı kalınmadan doğaçlama (tuluata dayanan) bir
oyundur.
Orta oyunu belli bir olayın çevresinde örülmüş çalgı, şarkı, raks, taklit ve
konuşmalardan oluşur.
Orta oyununun hangi tarihte başladığı tam olarak belli değildir.
Dekor olarak “yenidünya” denen bezsiz bir paravan ile “dükkân” denen bir
tezgâh kullanılır. “Yenidünya” ev, “dükkân” da iş yeri olarak kullanılır.

DİKKAT

Orta oyunu halkın ortak malıdır. Yazılı metni yoktur. Belli
sayıdaki oyun konularının sözlerini her sanatçı oyun
sırasında kendisi yaratır.

OYUNUN TİPLERİ

Orta oyununun en önemli iki kişisi Pişekâr ile Kavuklu’dur. Karagöz
oyununda olduğu gibi konuya göre türlü meslek, yöre ve uluslardan kişiler
kendi şiveleriyle ortaya çıkarılır.
Çelebi, Zenne Kastamonulu, Kayserili, Rumelili, Laz, Kürt, Arnavut, Acem
vb. oyundaki diğer kişilerdir.

148 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT