Page 23 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe

FELSEFE

KONU
ÖZETİ VARLIK FELSEFESİ ALANINDAKİ ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

Varlık felsefesi alanındaki çağdaş yaklaşımlar arasında fenomenoloji, yeni ontoloji, pragmatizm ve varoluşçu felsefenin
görüşleri dile getirilebilir.
Fenomenoloji: Fenomenolojinin kurucu düşünürlerinden biri olan Alman filozof Edmund Husserl, varlığın “fenomen” ol-
duğunu söyler. Fenomen, bilincimize kendisini doğrudan, aracısız, apaçık bir şekilde sunan şeydir. Fenomen, mekân ve
zaman dışıdır. Fenomen özdür, onu bilinç belirler. Örneğin, bir masanın rengini ve formunu ortadan kaldırdığımızda bilinç-
te kalan masanın özüdür. Husserl’e göre varlık alanında incelenmesi gereken bu özdür. Özler doğrudan doğruya varlığın
içindedir.

Edmund Husserl
Yeni Ontoloji: Alman filozof Nicolai Hartmann 1882-1950 tarafından ortaya konan felsefi ekoldür. Ona göre felsefede
temel disiplin ontolojidir. Hartmann, varlığın temel özelliklerini ortaya koymaya çalışır. Yeniden ele alınan ontolojide varlık,
bütünsel olarak incelenmeye çalışılır. Bu anlayışta özne merkezli yaklaşım eleştirilir, gerçekliğin kavranışının aracısız
ve doğrudan gerçekleştiği iddia edilir. O, öznel idealist görüşe karşı fikrî tavrının temelini tecrübeye dayandırarak inşa
eder. Ayrıca Hartmann, bu teorisinde realizm ve idealizm arasındaki karşıtlığı ortadan kaldırmayı amaçlamıştır. Hartmann,
varlığı “gerçek varlık” ve “ideal varlık” olmak üzere ikiye ayırır. Gerçek varlığın da tabakalar hâlinde meydana geldiğini
söyleyerek şöyle açıklar:
1. Duyularla algılanan varlık ve düşüncelerle kavranılan varlık şeklinde ayrımı yapılarak varlık, biçimleri
bakımından ele alınmıştır.
2. Varlık öz ve varoluş olarak ayrılmadan birlikte düşünülmüştür.
3. Varlığı değil varoluşu “soyut” ve “somut” olarak ayıran ve düşünceyle kavranılır olana ideal varoluş tarzı ya da
biçimleri denilmiştir.

4. Dört katmanlı varlık tabakası oluşturulmuştur. Bu tabakanın en altında “inorganik katman” bulunur.

Nicolai Hartmann
FELSEFE - TYT/AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 25