Page 123 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

BİYOLOJİ

KONU KALITIMLA İLGİLİ KAVRAMLAR, OLASILIK İLKELERİ VE
ÖZETİ GAMET ÇEŞİTLERİNİN BULUNMASI
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

KALITIMLA İLGİLİ KAVRAMLAR
Gen: Bir karakterin oluşumunda etkili olan DNA parçasıdır. Genler, özelliklerin bir nesilden diğer nesile aktarılmasını sağlar.

Kromozom: Kalıtsal bilgileri taşıyan, DNA ve proteinden oluşan yapıdır. Bölünme sırasında kromatin ipliklerin kısalıp
kalınlaşarak özel katlanmaları sonucu oluşur.
Lokus: Bir genin kromozom üzerindeki özgül yerleşim yeridir.

Homolog kromozom: Diploit (2n) canlılarda biri anneden diğeri babadan gelen ve aynı özelliğin genlerini taşıyan kromo-
zomlardır. Aleller

A a

Alel: Homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında yer alan, biri anneden diğeri babadan gelen ve B B
aynı karaktere etki eden gen çiftine denir. Bir genin farklı alelleri, aynı harfin büyüğü ya da küçüğü ile
sembolize edilir. c C

D d

Homozigot (arı = saf) döl: Bir karakterle ilgili genin aynı alellerine sahip canlılardır. Homozigot bireyler mayozla tek çeşit
gamet oluşturur.
Örnek: DD homozigot yuvarlak tohumlu bezelye, dd homozigot buruşuk tohumlu bezelye

Heterozigot (melez = hibrit) döl: Bir karakterle ilgili genin farklı alellerine sahip canlılardır. Heterozigot bireyler, mayozla
iki çeşit gamet oluşturur.
Örnek: Dd heterozigot yuvarlak tohumlu bezelye

Baskın (dominant) alel: Heterozigot durumda canlının fenotipinde etkisini gösteren aleldir ve büyük harf ile gösterilir
(A, B, C, D, E, ...).
Baskın fenotipli bireylerin genotipi homozigot (AA ) ya da heterozigot (Aa) olabilir.

Çekinik (resesif) alel: Heterozigot durumdayken canlının dış görünüşünde etkisini gösteremeyen genlerdir ve küçük harf
ile gösterilir (a, b, c, d, e,...).
Çekinik fenotipli bireylerin genotipleri homozigottur (aa).
Genotip: Bir bireyin sahip olduğu genlerin (baskın ve çekinik) tamamıdır.
Diploit canlının (2n) genotipinde her bir özellik için aynı harfin büyüğü ve küçüğü bir arada yazılır.
Örneğin;
Homozigot baskın: AA
Heterozigot baskın: Aa
Homozigot çekinik: aa
Haploit (n) canlıda her bir özellik için birer gen bulunacağından sadece bir harf kullanılır.
Örneğin; A, b, ... gibi.
123
BİYOLOJİ - TYT
BİYOLOJİ - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 123