Page 124 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

KALITIMLA İLGİLİ KAVRAMLAR, OLASILIK İLKELERİ VE GAMET ÇEŞİTLERİNİN BULUNMASI

Fenotip: Canlının dış görünüşünde gözlenebilen ya da ölçülebilen özelliklerdir. Fenotip etkisini gösteren genin harfiyle
ifade edilir.
Örnek:
DD ve Dd genotipli bezelyelerin fenotipi yuvarlaktır ve D ile gösterilir.
dd genotipli bezelyelerin fenotipi buruşuktur ve d ile gösterilir.
Karakter: Canlılar arasında çeşitlilik gösteren, dölden döle aktarılabilen, bireylerin sahip olduğu niteliklerin her birine
karakter adı verilir. İnsanda göz rengi; bezelyede tohumun şekli, rengi ve çiçek rengi karaktere örnek olarak verilebilir.
Özellik: Bir karakterin her bir farklı tipine özellik denir. Göz renginin ela ya da yeşil olması, bezelye tohumunun düz ya da
buruşuk olması yine bu tohumun sarı veya yeşil renge sahip olması özelliğe örnek olarak verilebilir.
Göz rengi (karakter): - mavi göz rengi (özellik)
- kahverengi göz rengi (özellik)
- yeşil göz rengi (özellik)

KRİTİK BİLGİ
Göz rengi, kan grubu, renk körlüğü gibi fenotipik özelliklerin bazıları sadece genlerin etkisiyle; bazı fenotipik özellikler
ise hem genlerin hem çevrenin etkisiyle meydana gelir. Çevre şartları (ısı, ışık, nem, ilaçlar gibi) genlerin işleyişinde
değişiklikler yapar (modifikasyon) ancak genin yapısında bir değişiklik olmaz. İnsanda zekâ, boy uzunluğu, derinin
bronzlaşması gibi özellikler bu duruma örnek verilebilir.

OLASILIK İLKELERİ
• Şansa bağlı bir olayın bir defa denenmesinden elde edilen sonuç, daha sonraki denemelerden elde edilen sonuçları
etkilemez. Bağımsız olayların sonuçları da bağımsızdır.
Örneğin, madeni para havaya atıldığında her defasında tura veya yazı gelme olasılığı yine 1/2’dir.
• Şansa bağlı iki bağımsız olayın aynı anda gerçekleşme olasılığı, ayrı ayrı olma olasılıklarının çarpımına eşittir.
Örneğin, iki paranın ikisinin de aynı anda tura gelme olasılığı 1/2 x 1/2 = 1/4’tür.
Şansa bağlı bir olay iki ya da daha fazla yolla gerçekleşiyorsa bu olayın olma olasılığı, bağımsız olma olasılıklarının
toplamıdır.
Örneğin, aynı anda havaya atılan iki paradan birincinin tura ikincinin yazı gelme olasılığı 1/4’tür. Birincinin yazı ikincinin tura
gelme olasılığı da 1/4’tür. Aynı anda havaya atılan iki paradan birinin yazı diğerinin tura gelme olasılığı ise 1/4 + 1/4 = 2/4’tür.

GAMET ÇEŞİTLERİNİN BULUNMASI
Eşeyli üreyen canlılarda, mayoz sonucu oluşan n kromozomlu erkek ve dişi üreme hücrelerine gamet adı verilir ve gamet-
ler, her karakterle ilgili bir alel taşır.

Karakterlere etki eden aleller farklı kromozomlar üzerinde ise bunlara bağımsız gen denir.

Karakterlere etki eden aleller aynı kromozom üzerinde ise bunlara bağlı gen denir.

124 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYO
BİYOLOJİ - TYTLOJİ - TYT