Page 129 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

MENDEL İLKELERİ VE ÇAPRAZLAMALAR

Ge netik çaprazlamalar sonucu oluşması muhtemel genotipler, Punnett karesi olarak adlandırılan tablo ile de gösterilebilir.
Bu yöntem, İngiliz genetik bilimci Reginald Curundall Punnett (Recinıld Kırandıl Panıt) tarafından geliştirildiği için Punnett karesi
olarak adlandırılır.
Punnett karesi yöntemi, ebeveynlerin oluşturabileceği gametler ile döllenme sonucu oluşabilecek fenotip ve genotip çeşit-
lerinin daha iyi anlaşılması için kullanılır.
F ’in oluşturduğu gametler, satır ve sütunlara yerleştirilir. Satır ve sütunların kesiştiği kutulara yavruların oluşabilecek
1
genotipleri yazılır.

Aa Erkek gametler F kuşağındaki bireyler kendileştirildiğinde aşağıdaki sonuçlar
1
♀ ♂ A a ortaya çıkar:
Aa • Homozigot mor (AA), heterozigot mor (Aa) ve beyaz (aa) ol-
mak üzere üç çeşit genotip elde edilir.
Dişi
Erkek AA Erkek Aa Dişi • Heterozigot genotipli (Aa) bireylerin oluşma ihtimali %50’dir.
Bu oran aynı zamanda oluşan yavruların atasıyla aynı geno-
A
Dişi gametler Erkek AA Aa Beyaz çiçek Beyaz çiçek
P: P: tipe sahip olma ihtimalini de gösterir.
• Çekinik fenotipli (a) bireylerin oluşma ihtimali %25’tir.
Mor çiçek
Mor çiçek
• Mor ve beyaz olmak üzere iki çeşit fenotip elde edilir.
aa
Erkek
aa Dişi
aa
AA Dişi
• Baskın fenotipli (A) bireylerin oluşma ihtimali %75’tir.
A
P:
Gametler: a Gametler: x a A x a
P:
• Genotip oranı: 1:2:1 , Fenotip oranı: 3:1’dir.
Beyaz çiçek
Mor çiçek
Mor çiçek Beyaz çiçek
F 1 F 1
aa
AA
AA aa
DİHİBRİT ÇAPRAZLAMA
Mor çiçek Mor çiçek
a a
x x
İki karakter yönüyle heterozigot (melez) olan bireylere dihibrit, böyle iki bireyin çaprazlanmasına dihibrit çaprazlama denir.
Gametler:
aa
Gametler: A A aa (Heterozigot baskın)(Heterozigot baskın)
Mendel, bezelye bitkilerini yetiştirirken hem tohum rengini (sarı veya yeşil) hem de tohum şeklini (düzgün veya buruşuk)
incelemiştir.
F
F 1 1
Mendel, önce iki karakter açısından homozigot sarı ve düzgün tohumlu bezelyelerle yeşil ve buruşuk tohumlu bezelyeleri
Mor çiçek
Mor çiçek
çaprazlamıştır. Böylece tohumun rengi ve şekli açısından heterozigot baskın bireyler (dihibrit) elde etmiştir.
(Heterozigot baskın)
aa
aa (Heterozigot baskın)
Sarı, Düzgün Yeşil, Buruşuk
Sarı tohum aleli: S
P: SSDD X ssdd
Yeşil tohum aleli: s
Düzgün tohum aleli: D
G: SD sd
Buruşuk tohum aleli: d Döllenme
SsDd
F :
1
Sarı, Düzgün
Daha sonra F kuşağındaki dihibrit bireyleri kendi arasında çaprazlayıp F kuşağını elde etmiştir.
1 2
Bunun için önce F bireylerinin oluşturabileceği gametler bulunur.
1
Sarı, Düzgün Sarı, Düzgün
F : SsDd X SsDd
1
G: SD Sd sD sd SD Sd sD sd
1/4 1/4 1/4 1/4 1/4 1/4 1/4 1/4
129
BİYOLOJİ - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 129