Page 133 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

EŞ BASKINLIK, ÇOK ALELLİLİK, KAN GRUPLARININ KALITIMI

ÇOK ALELLİLİK
Bir karakterin ortaya çıkmasında etkili olan alel çeşidinin ikiden fazla olmasıdır.
• Tavşanlarda kürk rengi ve insanlarda kan gruplarının kalıtımı çok alelliliğe örnektir.
• Kan gruplarını belirleyen 3 farklı alel vardır (A, B ve O).

• A ve B alelleri eş baskın, O aleli ise çekiniktir.
• Bir karakterle ilgili alel çeşidi ne kadar fazla olursa olsun diploit canlı bu alellerden en fazla ikisine, haploit canlı ise
bir tanesine sahiptir.
• Kan grubunu ortaya çıkaran aleller, vücut kromozomları (otozom kromozomları) üzerinde taşınır.

KAN GRUPLARININ KALITIMI
Kan gruplarını belirleyen 3 farklı alel (A, B ve O) olduğundan kalıtımında farklı genotipler oluşur.
Genotip çeşitlerini bulmak için,
• n.(n+1)/2 formülü kullanılır.
• Kan gruplarında 3 alel bulunduğu için formülde n yerine 3 yazılır. 3.(3+1)/2 = 6 bulunur.

Genotip
Fenotip ( Kan grubu) Alyuvar Zarındaki Antijen Plazmadaki Antikor
Homozigot Heterozigot
A AA AO A anti-B

B BB BO B anti-A
AB � AB A ve B Yok
O OO � Yok anti-A ve anti-B

• Genotipler AA, AO, BB, BO, AB ve OO’dır.
• Fenotipler A, B, AB ve O’dır.
Alyuvar zarında bulunan ve kan gruplarını belirleyen özel maddelere antijen denir. Kan grubunda gruplandırmalar, alyuvar
hücrelerinin zarında bulunan A ve B olarak adlandırılan antijenlere göre yapılır.
• A kan grubuna sahip bireylerde A antijeni bulunur.
• B kan grubuna sahip bireylerde B antijeni bulunur.
• AB kan grubuna sahip bireylerde hem A antijeni hem de B antijeni bulunur.

• O kan grubuna sahip bireylerin alyuvar zarında ise A antijeni ve B antijeni bulunmaz.
• Alyuvar zarında bulunan ve bir çeşit antijen olan Rh faktörü kan alışverişlerinde dikkat edilmesi gereken bir unsurdur.
• Rh faktörünü belirleyen alel “R ” simgesiyle ifade edilir.
�
+
• Kanlarında Rh antijeni olan insanlar Rh (pozitif), olmayanlar ise Rh (negatif) kan grubuna sahiptir.
+
• Rh kan grubuna sahip bireylerin genotipi “RR ” ya da “Rr ” şeklinde ifade edilmiştir.
�
• Rh kan grubuna sahip bireylerin genotipi ise “rr” dir.
Genotip
Fenotip ( Kan grubu) Alyuvar Zarındaki Antijen Plazmadaki Antikor
Homozigot Heterozigot
Rh + RR Rr Rh antijeni Yok
Rh antijeni ile ilk
Rh � rr � Yok
karşılaşmada oluşur.

133
BİYOLOJİ - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 133