Page 131 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

MENDEL İLKELERİ VE ÇAPRAZLAMALAR

KONTROL ÇAPRAZLAMASI (TEST ÇAPRAZLAMASI)
Fenotipinde baskın bir özelliği taşıyan bireyde bu özelliği kontrol eden gen çiftinin homozigot mu yoksa heterozigot mu
olduğunu belirlemek için yapılan çaprazlamalara kontrol çaprazlaması denir.
Kontrol çaprazlamasıyla genotipi bulunmaya çalışılan birey, homozigot çekinik bireyle çaprazlanır ve oluşan yavrulara
bakılarak genotipi bilinmeyen bireyin genotipi bulunmuş olur.

(a) (b)
Genotipi bilinmeyen düzgün tohumlu be-
DD X dd Dd X dd zelye (baskın fenotipli), buruşuk tohumlu
Homozigot Homozigot Heterozigot Homozigot bezelye (çekinik fenotipli) ile çaprazlanır.
düzgün buruşuk buruşuk buruşuk Oluşan yavrular a’daki gibi hep bas-
kın fenotipli (düzgün tohumlu bezelye)
oluyorsa genotipi belirlenmek istenen
D d D d d
bezelye bitkisi muhtemelen homozigot
genotiplidir (DD ).
b’deki gibi oluşan yavrular arasında çeki-
Dd Dd dd nik fenotipli bireyler varsa genotipi bilinme-
yen birey kesinlikle heterozigottur (Dd ).
Tümü düzgün Düzgün Buruşuk

SORU
AaBb genotipine sahip bir birey kendileştirildiğinde,
a) Oğul döllerde oluşabilecek fenotip ve genotip çeşit sayısı kaçtır?
b) aaBb genotipine sahip bir yavru birey meydana gelme olasılığı kaçtır?

ÇÖZÜM:
a) Kendileştirme: AaBb x AaBb
Bağımsız genlerde heterozigot karakter sayısı eşit olan iki bireyin çaprazlaması aşağıdaki gibi hesaplanır.
Heterozigot karakter sayısı: n kabul edilir. AaBb genotipi için n: 2’dir.
Fenotip çeşit sayısı = 2 n 2 : 4
2
n
Genotip çeşit sayısı = 3 3 : 9
2
b) aaBb = ?

131
BİYOLOJİ - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 131