Page 130 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

MENDEL İLKELERİ VE ÇAPRAZLAMALAR

F kuşağındaki dihibrit bireylerin üretebileceği gametler Punnett karesine yerleştirilerek çaprazlama sonucu oluşabilecek
1
F kuşağı oranları bulunur.
2
İkinci nesli (F ) elde etmek için gametleri tüm ihtimalleri göz önüne alarak birleştirmek gerekmektedir. Bu işlem sırasında
2
oluşabilecek karışıklıkları önlemek amacıyla Punnett karesi kullanmak daha güvenilir olacaktır.
SsDd F Genotip Oranı F Fenotip Oranı
♀ ♂ 1/4 SD 1/4 Sd 1/4 sD 1/4 sd 2 1/16 SSDD 2

SsDd 9/16
2/16 SSDd
SSDD SSDd SsDD SsDd
2/16 SsDD
1/4 SD Sarı-Düzgün
4/16 SsDd
SSDd SSdd SsDd Ssdd 1/16 SSdd 3/16 Genotip Oranı:
1/4 Sd 2/16 Ssdd Sarı-Buruşuk 1:2:2:4:1:2:1:2:1

Fenotip Oranı: 9:3:3:1
SsDD SsDd ssDD ssDd 1/16 ssDD 3/16
1/4 sD olarak bulunur.
2/16 ssDd
Yeşil-Düzgün
SsDd Ssdd ssDd ssdd 1/16
1/4 sd 1/16 ssdd
Yeşil-Buruşuk
Mendel, bu çaprazlama sonucu oluşan bazı yavruların dişi ata bireye bazılarının da erkek ata bireye benzediğini fark etmiştir.
Dişi ve erkek atada bulunan iki farklı karakterin birbirinden bağımsız olarak aktarılmasıyla yeni gen kombinasyonuna sahip
bireyler oluşmuştur. Bunun sonucunda ebeveynlere tamamen benzemeyen sarı-buruşuk, yeşil-düzgün ve yeşil-buruşuk
bezelyeler meydana gelmiştir.
Mendel’e göre her karakteri kontrol eden gen, gametlere bağımsız olarak aktarılır.
Çaprazlama sonucunda hem sarı ve düzgün tohumlu hem de sarı ve buruşuk tohumlu bezelyelerin görülmesi, tohum rengi
ve şekli karakterlerini belirleyen alellerin birbirinden bağımsız olarak gametlere aktarıldığını gösterir.
Mendel, bu duruma bağımsız açılım ilkesi adını vermiştir.

KRİTİK BİLGİ
Bağımsız genlerde heterozigot karakter sayısı eşit olan iki bireyin çaprazlamasında,
Heterozigot karakter sayısı: n
Fenotip çeşit sayısı = 2 n
Genotip çeşit sayısı = 3 n
n
Genotip sayısı = 4 formülleri kullanılarak bulunabilir.

MENDEL İLKELERİ
Baskınlık İlkesi: Bir bireyde, bir karakterin farklı özelliklerine ait genler bir arada bulunuyorsa bu genlerden yalnız biri tam
olarak etkisini gösterir. Ss S
Benzerlik İlkesi: Bir özellik bakımından farklı iki arı dölün çaprazlanması sonucu F dölündeki bireylerin hepsi birbirine
1
benzer. SS x ss Ss
Ss
Ayrılma İlkesi: Bir çift genden her biri eşit olasılıkla birbirinden ayrılarak farklı gametlere gider.
Oluşan gametler her alel çiftinden sadece birini taşır.
S s

Bağımsız Açılım İlkesi: Melezlerin kendi aralarında çaprazlanması ile her karakteri kontrol eden gen, gametlere bağımsız
olarak aktarılır. Bu durumun sebebi homolog kromozom çiftlerinin mayoz sırasında bağımsız bir şekilde ayrılmasıdır.
Bağımsız açılım ilkesine göre gametler SsDd ya da SsDd şeklinde oluşabilir.

SD sd Sd sD

130 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - TYT