Page 137 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

EŞEYE BAĞLI KALITIM, AKRABA EVLİLİĞİ

X Kromozomuna Bağlı Kalıtım
• X kromozomu, hem dişi hem erkekte bulunur. X kromozomu üzerinde bulunan genlerin kalıtımına X kromozomuna
bağlı kalıtım denir.
• X kromozomunun Y ile homolog olmayan bölgesinde taşınan özellikler (X'e bağlı kalıtım) her iki cinsiyette de ortaya
çıkabilir.
• Bu özellikler anneden hem erkek hem de kız çocuklarına aktarılır. Ancak dişilerde iki X kromozomu bulunduğundan iki
alelle, erkeklerde bir X kromozomu bulunduğundan bir alelle belirlenir.

Dişi Erkek
Kısmi renk körlüğü

Hemofili

Kas distrofisi

Homolog
Bölge

X Kromozomu Y Kromozomu X Kromozomu Y Kromozomu
• X kromozomuna bağlı kalıtımda en çok bilinen hastalıklar kısmi renk körlüğü, kas distrofisi ve hemofilidir.

Kısmi Renk Körlüğü (Daltonizm)
Kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edememe hastalığıdır. Bu hastalığı taşıyan kişilerin görme merkezinde özel bir pigment mo-
lekülü bulunmaz veya gerektiğinden az bulunur.
• Kısmi renk körlüğü, X kromozomunun Y kromozomu ile homolog olmayan kısmında bulunan çekinik genle taşınır.
• Kadınlarda iki tane X kromozomu bulunduğundan kısmi renk körlüğünün ortaya çıkabilmesi için çekinik genin her iki
kromozom üzerinde de bulunması gerekir.
• Erkeklerde bir tane X kromozomu bulunduğundan tek başına çekinik alel, hastalığın ortaya çıkması için yeterlidir ve
bu yüzden renk körlüğünün erkeklerde görülme ihtimali kadınlardan daha fazladır.
• Kısmi renk körlüğü, X kromozomu üzerinde taşındığından erkek çocuk çekinik geni sadece anneden alır. Kız çocuk
ise çekinik geni hem anneden hem babadan alır.
• Anne kısmi renk körü ise erkek çocukların hepsi kısmi renk körüdür.
• Kız çocuk kısmi renk körü ise baba da kısmi renk körüdür.
X R Sağlıklı gen X r Kısmi renk körlüğü geni

Kadın Erkek

Genotip Fenotip Genotip Fenotip
R
R
X X R Sağlıklı X Y Sağlıklı
R
X X r Sağlıklı, Taşıyıcı — —
r
r
X X r Kısmi renk körü X Y Kısmi renk körü
• Kısmi renk körü bir baba ile taşıyıcı annenin evliliğinden doğacak çocuklarda hastalık oluşma olasılıkları 1/4 taşıyıcı,
1/4 sağlıklı, 2/4 kısmi renk körü şeklindedir.
137
BİYOLOJİ - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 137
BİYOLOJİ - TYT