Page 108 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU ULUSLARARASI ULAŞIM HATLARI
ÖZETİ
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

ULUSLARARASI ULAŞIM HATLARI

ULAŞIM HATLARI VE ETKİLERİ
• İnsanların, malların ve haberlerin ulaşmasını sağlayan işlerin ve araçların tümüne ulaştırma adı verilir. Ulaştırma,
haberleşme ile ulaşım sistemlerini kapsayan bir kavramdır.
• Haberleşme; insanlar arası mesajların, sözlü ya da yazılı olarak çeşitli araçlar vasıtasıyla iletilmesidir.
• Ulaşım; insanların, malların ve hizmetlerin bir yerden başka bir yere çeşitli ulaşım araçları ile aktarılmasıdır.
• İnsanlığın ilk dönemlerinde ulaşım; evcilleştirilmiş at, eşek, deve gibi hayvanlar ile sağlanırken, ilerleyen dönemlerde
motorlu kara taşıtları, yelkenli ve motorlu gemiler, buharlı ve motorlu trenler ile uçaklar birer ulaşım aracı hâline gel-
miştir. İnsanlığın kara yolu ile başladığı ulaşım serüveninin deniz, demir ve hava yolları ile çeşitlenmesi; yeryüzünde
ulaşılmadık yerin kalmamasında, insanların ve doğal kaynakların yer değiştirmesinde, farklı toplumlarda yaşayan
insanlar arasında kültürel etkileşimin yaşanmasında etkili olmuştur.
• Ulaşım, dünyanın her bölgesinde aynı düzeyde gelişmemiştir. Bunun nedeni iklim, yeryüzü şekilleri, çöller ve batak-
lıklar gibi fiziki faktörlerle sermaye ve teknoloji gibi beşerî faktörlerin her ülkede aynı özellikleri taşımamasıdır. Ulaşım
ağlarının sıklığı ve kalitesi ülkelerin gelişmişlik düzeyini gösterir. Gelişmiş ülkelerde ulaşım ağı sık, ulaşım sistemleri
çeşitli, hızlı ve konforludur. Az gelişmiş ülkelerde ise ulaşım imkânları ve ulaşım teknolojisi yeteri kadar gelişmemiştir.
Kara Yolu
• Kara yolu, diğer ulaşım sistemlerinde olmayan, insan-
ları ve malları gidilecek yere kadar ulaştırılabilmesi
nedeniyle dünyadaki en yaygın ulaşım sistemidir.
• Geçmişte kervan yollarından yapılan kara yolu ulaşımı
günümüzde; hızlı, konforlu motorlu araçların kullanıl-
dığı modern kara yollarında yapılmaktadır.
• Kuzey Amerika (ABD), Batı Avrupa (Almanya, Fransa,
Hollanda vb.), Uzak Doğu Asya (Japonya) gibi bölge-
lerde gelişmiştir. Okyanusya Kıtası'nın iç kesiminde,
Asya Kıtası'nın kuzeyinde ve iç kesiminde, Afrika Kıta-
sı'nın kuzeyinde ve Kongo Havzası'nda, Güney Ame-
rika Kıtası'nın Amazon Havzası'nda, Kuzey Amerika
Kıtası'nın kuzeyinde yeterince gelişmemiştir. Dünyadaki kara yolu ulaşım ağı
Deniz Yolu
• Baharatın, ipeğin ve altının gemilerle taşınması, coğrafi keşifler, Sanayi Devrimi sonrası oluşan ham madde ihtiyacının
karşılanması ve üretim sonucu ortaya çıkan ihtiyaç fazlası ürünlerin pazarlanması deniz yolunun gelişmesinde önemli
bir paya sahip olmuştur.
• Deniz yolu ulaşımı, okyanus aşırı ülkeler ve kıtalar arasında aynı anda binlerce ton yükün ve çok sayıda insanın
taşınabilmesini sağlamış; taşıma maliyetini çok azaltmıştır. Bu nedenle deniz yolu taşımacılığı, günümüzde özellikle
transit taşımacılıkta tercih edilen en önemli ulaşım sistemi olmuştur.
Başlıca deniz yolu güzergâhları
1. Kuzey Atlantik Yolu
2. Batı Avrupa, Akdeniz ve Hint Okyanusu Yolu
3. Ümit Burnu Yolu
4. Atlantik, G. Amerika ve Doğu Kıyısı Yolu
5. Pasifik, G. Amerika, K. Amerika ve Avrupa Yolu
6. Pasifik Aşırı Yolu
7. Karayipler-Meksika Körfezi Yolu
8. Meksika Körfezi, Karayipler ve Amerika’nın Doğu
Kıyıları Yolu
• Boğaz ve kanallar; mesafeyi kısaltması, taşımacılık
maliyetini azaltması, bazen de deniz yolu taşımacı-
lığının bölgede yapılabilmesi için tek geçiş noktası
olması gibi nedenlerle önemli kavşak noktalarıdır.
• Boğazlar ve kanallar, ülkelerin jeopolitik önemine katkıda bulunur. Örneğin, İstanbul Boğazı'nın ve Çanakkale Boğa-
zı'nın Akdeniz ile Karadeniz arasındaki deniz yolu taşımacılığında tek geçiş noktası olması, bu boğazların jeopolitik
önemini artırmıştır.
108 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - TYT