Page 15 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

DÜNYA’NIN ŞEKLİ VE GÜNLÜK HAREKETİ

DÜNYA’NIN GÜNLÜK (EKSEN) HAREKETİ VE SONUÇLARI
Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönerek yaptığı hareketidir.

Günlük Hareketin Yönü
Dünya kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner.
Buna bağlı olarak;
• Doğuda yerel saat ileride, batıda ise geridedir.
• Güneş doğuda erken doğar, erken batar; batıda ise geç
doğar, geç batar.
• Sürekli rüzgârlar kuzey yarım kürede hareket yönünün sağı-
na, güney yarım kürede ise soluna sapar.

Günlük Hareketin Süresi

Dünya kendi ekseni etrafındaki bir tam dönüşünü 24 saatte tamamlar, bu süreye bir gün denir. Buna bağlı olarak;
• 360 meridyen farkı 24 saat zaman farkı oluşturur.
• 15 meridyen farkı 1 saat zaman farkı oluşturur.
• Ardışık iki meridyen arası 4 dakikalık zaman farkı oluşturur.

Günlük Hareketin Hızı
Dünya’nın günlük hareketi sonucunda iki tür hız oluşur.
Çizgisel Hız: Dünya üzerindeki bir noktanın Güneş’in karşısından geçme hızına denir. Bu hız en fazla Ekvator üzerinde-
dir(1.670 km/h). Bu değer kutuplara gidildikçe azalır.
Açısal Hız: Dünya’nın 24 saatte yaptığı 360 derecelik dönüş açısına açısal hız denir. Her enlemde açısal hız aynıdır.

DİKKAT
Çizgisel hız Ekvator’dan kutuplara gidildikçe azaldığı için kutuplara doğru gurup ve tan süresi uzar.

Günlük Hareketin Sonuçları
• Gece ve gündüz birbirini takip eder (ardalanır).

• Gün içinde Güneş ışınlarının düşme açısı değişir.
• Gün içinde sıcaklık değişir.
• Gün içinde gölge boyu ve yönü değişir.
• Gün içinde kara ve denizler arasında basınç farkı mey-
dana gelir. Buna bağlı olarak meltem rüzgârları oluşur.
• Gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkına bağlı ola-
rak fiziksel ayrışma meydana gelir.

• Yerel saat farkları oluşur.
• Merkezkaç kuvveti oluşur. Buna bağlı olarak sürekli
rüzgârların ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapma meydana gelir.

• 30° ve 60° enlemlerinde sürekli dinamik basınç alanları oluşur.
• Ana yönler (doğu ve batı) oluşur.

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 15