Page 92 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ VE GELİŞİMİ
ÖZETİ
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ VE GELİŞİMİ

Belirli bir zamanda, sınırları belirli bir alanda yaşayan insan sayısına nüfus denir. Nüfus ile ilgili özellikleri inceleyen bilim
dalına demografi ya da nüfus bilimi adı verilir. Nüfus coğrafyası ise nüfus bilimi verilerinden yararlanarak nüfusun
gelişimini, dağılışını, özelliklerini ve nüfus hareketlerini inceleyen beşerî coğrafyanın alt dallarından biridir.

Nüfus Sayımı
Belirli bir tarihte, belirli bir alanda bulunan insanların sayısı ve nüfus özellikleri ile ilgili bilgileri tespit etmek amacıyla yapılan
uygulamaya nüfus sayımı denir.
Günümüzden yaklaşık 5.000 yıl önce Çin ve Mezopotamya'da nüfus sayımı denebilecek birtakım çalışmaların yapıldığı
ortaya çıkmıştır. MÖ 400'lü yıllarda Roma İmparatorluğu'nda, nüfus sayımları yapıldığı tespit edilmiştir. İlk modern ve
periyodik sayılabilecek nüfus sayımları 1665'te Kanada'da, 1748'de İsveç'te ve 1769'da Danimarka'da başlamıştır.
Osmanlı Devleti'nde ilk nüfus sayımı, 1831 yılında II. Mahmut Dönemi'nde vergi ve asker yükümlülüklerini belirlemek
amacıyla gerçekleştirilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nde ise ilk nüfus sayımı 1927'de yapılmıştır.
Klasik anlamdaki nüfus sayımlarında belirli bir günde sokağa çıkma yasağı ilan edilerek ülkenin nüfusu ve nüfus özellikleri
tespit edilir. Bu yöntem hâlâ bazı ülkelerde uygulansa da günümüzde birçok ülke bilişim teknolojisini kullanarak adrese
dayalı kayıtlarla nüfus sayımı yapmaktadır.

DİKKAT

20. yüzyıldan önce nüfus sayımları vergi toplama ve askere alma gibi sınırlı amaçlarla yapılırdı.
Modern nüfus sayımları; toplam nüfus miktarı, nüfus artış hızı, nüfusun coğrafi dağılışı, yaş gruplarına dağılımı, eğitim
durumu, cinsiyet durumu, iş kollarına dağılımı, kırsal ve kentsel nüfus oranı, engellilik durumu, göç hareketleri, askerlik
çağındakilerin sayısı, seçmen sayısı gibi birtakım veri ve istatistikler ortaya koyar.
Nüfus sayımları; nüfus miktarının ve nüfus bilgilerinin tespit edilmesi, ülkelerin ekonomik ve sosyal yönden gelecek
planlarının sağlıklı yapılabilmesi, ihtiyaçların tespit edilebilmesi, isabetli yatırım kararları alınabilmesi açısından önemli bir
yol göstericidir.

Nüfus Artışı ve Nüfus Artışının Etkileri
Doğumlar, ölümler ve göçler bir yerdeki nüfusun artması ya da azalmasındaki temel faktörlerdir. Doğum ve ölümler dikkate
alınarak hesaplanan, göçlerin dahil edilmediği yönteme doğal nüfus artışı denir. Buna göre doğumlar ölümlerden fazla ise
nüfus artar, ölümler doğumlardan fazla ise nüfus azalır. Doğum ve ölümlerin yanında göçlerin de dikkate alınarak yapılan
hesaplama yöntemine gerçek nüfus artışı denir.

Gerçek Nüfus Artışı= (doğan kişi sayısı + göç ile gelen kişi sayısı) - (ölen kişi sayısı + göç ile giden kişi sayısı)

Bu formüle göre; çıkan sonucun pozitif (+) olması nüfusun artmış olduğunu, negatif (-) olması ise nüfusun azalmış olduğunu
gösterir.
Nüfus artış hızının dünya genelinde dağılımı, kıtalar ve ülkeler bazında çok büyük farklılıklar gösterir. Genellikle az gelişmiş
ülkelerde nüfus artış hızı yüksek iken gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı daha düşüktür.
Doğumlar, ölümler ve göçler nüfus artış hızını etkileyen temel faktörlerdir. Bunların yanında savaşlar, doğal afetler, salgın
hastalıklar, beslenme koşulları, sağlık koşulları, eğitim düzeyi, kadının iş hayatına girmesi, nüfus politikaları gibi faktörler
de doğum, ölüm ve göçleri etkilemesi nedeniyle nüfus artış hızını etkileyen diğer faktörlerdir.
92 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - TYT