Page 97 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

NÜFUSUN DAĞILIŞI VE NÜFUS PİRAMİTLERİ

Beşerî Faktörler
İş imkânları: İnsanlar yaşamlarını sürdürebilecekleri, gelir elde edebilecek iş imkânlarının fazla olduğu yerlerde yaşamayı
tercih etmiştir ve bu alanlar yoğun nüfuslanmıştır.
Sanayi ve teknoloji: Sanayi Devrimi'yle başlayan sanayileşme ve sonrasında gelişen teknolojiler, yeni iş alanları oluştur-
muştur. Sanayi faaliyetlerinin yoğun olduğu yerler yaşam alanı olarak daha fazla tercih edilmiştir.
Göçler: Ülkeler ve kıtalar arası gerçekleşen büyük göçler hem de ülke içindeki göçler, nüfusun dağılışını önemli ölçüde
etkilemiştir.
Tarihî ve dinî faktörler: İlk çağlardan itibaren yerleşim alanı konumundaki alanlar, genel olarak yoğun nüfuslu iken son-
radan oluşan yerleşme alanları daha seyrek nüfusludur. Yönetim merkezi olarak belirlenen ya da dinî fonksiyonu olan
bölgeler genellikle yoğun nüfusludur.
Turizm: Dünya üzerinde turizm potansiyeli öne çıkan alanlar, farklı iş imkânları ve ticari faaliyetlerin gelişimine paralel
olarak, genel anlamda yoğun nüfuslanmıştır.
DÜNYADA NÜFUSUN DAĞILIŞI
Seyrek Nüfuslu Alanlar
• Antarktika, Sibirya, Alaska, Grönland, Kuzey Kanada gibi kutuplara yakın karalarda düşük sıcaklık değerlerinin insan
yaşamını ve tarımsal faaliyetleri olumsuz etkilemesi nedeniyle nüfus ya çok seyrek yada hiç yoktur.
• Afrika'da Büyük Sahra ve Kalahari çölleri; Asya'da Gobi, Taklamakan, Kızılkum ve Karakum çölleri; Avustralya'da
Gibson ve Victoria çölleri; Güney Amerika'da Atacama Çölü gibi çok kurak alanlarda nüfus çok seyrektir.
• Asya'da Himalayalar, Avrupa'da Alpler, Kuzey Amerika'da Kayalık Dağları, Güney Amerika'da And Dağları gibi yüksek
ve engebeli alanlar; genellikle az nüfuslanmıştır. Yükseltinin sıcaklığı düşürücü etkisi, tarım alanlarının kısıtlı olması ve
ulaşım güçlüğü; bu alanlarda nüfuslanmayı azaltmıştır.
• Ekvatoral iklimin görüldüğü Amazon Havzası ve Kongo Havzası'nda sıcaklık, nem ve yağışın çok fazla olması, batak-
lık ve gür orman varlığı insan yaşamını olumsuz etkilediğinden bu alanlar az nüfuslanmıştır.

Yoğun Nüfuslu Alanlar
• Muson Asyası da denilen Güneydoğu Asya; uygun yağış ve sıcaklık şartları nedeniyle çok yoğun nüfuslanmıştır.
Başta pirinç tarımı olmak üzere tarımsal üretime uygun iklim şartları bu alanlardaki kırsal nüfusun çok olmasına neden
olmuştur. Bunun yanında sanayileşme ve kentleşme süreci bu alanlarda çok yoğun nüfuslu şehirlerin oluşmasını sağ-
lamıştır.
• Avrupa'da uygun iklim şartlarının olması, çöl alanlarının olmaması, geniş tarım alanlarına sahip olması gibi nedenlerin
yanı sıra sanayileşme sürecinin ilk bu kıtada başlaması ve gelişmesi; Avrupa'nın yoğun nüfuslu alanlardan biri olma-
sını sağlamıştır.
• Amerika Birleşik Devletleri'nin doğu kesimi, uygun iklim ve yer
şekilleri nedeniyle dünyanın en zengin tarımsal bölgelerinden bi-
ridir. Ancak burada nüfusun büyük bir bölümü sanayi, ticaret gibi
faaliyetlerin yoğunlaştığı şehirlerde toplanmıştır. ABD'nin doğusu,
Güneydoğu Asya kadar olmasa da dünyanın yoğun nüfuslanmış
alanlarından biridir.
• Afrika'da Nil Vadisi ve Nijerya çevresi, Türkiye'nin de içinde bulun-
duğu Güney Batı Asya, Amerika kıtasında Meksika çevresi ve Bre-
zilya'nın doğu kıyıları önemli ölçüde nüfus barındıran alanlardır.

New York (ABD)
NÜFUS PİRAMİTLERİ
• Bir ülke ya da herhangi bir bölgedeki nüfusun cinsiyete göre çeşitli yaş gruplarına dağılımını gösteren grafiklere nüfus
piramidi adı verilir. Nüfus piramitleri hem günümüz hem de geçmiş dönemdeki nüfus bilgilerini ortaya koyabilir. Aynı
zamanda nüfusla ilgili geleceğe dair çıkarımlarda bulunmamıza da imkân sağlar.
• Bir ülkenin nüfus piramidine bakılarak toplam nüfus miktarı, nüfusun yaş gruplarına dağılımı, bağımlı nüfus oranı, ça-
lışma çağındaki nüfus oranı, cinsiyet durumu, nüfus artış hızı, doğum oranı, beklenen yaşam süresi, gelişmişlik düzeyi
hakkında doğrudan ya da dolaylı bilgiler elde edilebilir.
• Nüfus piramidinin tabanının geniş olması; doğum oranının, çocuk nüfusun ve nüfus artış hızının fazla olduğunu gös-
terir. Üst kısımdaki hızlı daralma; yaşlı nüfusun az, beklenen yaşam süresinin kısa olduğunun göstergesidir. Tam tersi
olarak piramidin tabanının dar olması ise doğum oranının, çocuk nüfusun ve nüfus artış hızının az olduğunu ortaya
koyar.
• Nüfus piramitleri, ülkelerin nüfus özelliklerine ve gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak farklı şekilsel özellikler gösterir.
Bir ülkenin belirli bir süreç içerisinde nüfus piramidinin şekli de değişebilir.

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 97