Page 87 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TOPRAKLAR

TÜRKİYE’DE TOPRAK KULLANIMI
Türkiye'de topraklar; tarım, hayvancılık, ormancılık ve sanayi başta olmak üzere birçok alanda kullanılır. Topraktan yüksek
verim elde edebilmek ve toprağın korunmasını sağlamak için toprak kullanımının doğru bir şekilde planlanması çok
önemlidir.

Toprakların Tarımda Kullanımı
Türkiye'de toprakların yaklaşık 1/3'ü tarımsal üretimde kullanılır. Genel olarak ova ve plato düzlükleri ile dağ etekleri tarım
alanı olarak değerlendirilir. Toprağın özelliğine uygun olmayan ürünlerin yetiştirilmesi verimin düşük olmasına neden olur.
%
• Alüvyal topraklarda değeri yüksek; pamuk, mısır, tütün, yer
fıstığı vb. sanayi ve yağ bitkileri yetiştirilir.
• Step topraklarında buğday, arpa vb. tahıllar ile nohut, merci-
mek yetiştirilir.
• Kırmızı Akdeniz topraklarında zeytin ve turunçgiller gibi ürün-
ler yetiştirilir.
• Regosol topraklarda; patates, soğan vb. yumrulu bitkiler ile
üzüm yetiştirilir.
• Orman topraklarında çay, fındık ve kivi; kolüvyal topraklarda
meyve ağaçları yaygındır.
Türkiye'de arazi kullanımı (2021)
Toprakların Hayvancılıkta Kullanımı
• Türkiye'de arazinin yaklaşık 1/5'i çayır ve mera alanlarından oluşur.
• Step toprakları üzerindeki bozkırlar küçükbaş hayvan (koyun, keçi)
yetiştiriciliğine; Erzurum-Kars Platosu ve Doğu Karadeniz'in yüksek
yaylalarındaki çernezyom topraklarında yetişen uzun boylu çayırlar,
büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine uygundur.
• Akdeniz iklim bölgelerinde terra rossa topraklarında maki bitki örtüsü
yayılış göstermektedir. Bu alanlarda kıl keçisi yetiştiriciliği yaygındır.

Hayvancılık
Toprakların Ormancılıkta Kullanımı
• Türkiye'de arazinin yaklaşık 1/3'ü orman alanlarından oluşur.
• Ormanlardan yakacak odun, kereste gibi ana ürünler; reçine, koza-
lak, çeşitli orman meyveleri gibi yan ürünler elde edilir.
• Ormanlarımız; ağaçlar, orman altı bitki örtüsü, ağaçlarda ve toprakta
yaşayan canlılarıyla birlikte milyonlarca canlıya ev sahipliği yapan
bir yaşam alanıdır. Oksijen kaynağı olması, sıcaklık farklılıklarını
düzenlemesi,havayı nemlendirmesi, su baskınlarını önlemesi ve yer
altı suyu sağlaması gibi ormanlarımızın çok sayıda yararları bulun-
maktadır.
Toprakların Sanayide Kullanımı Tomruk üretimi
• Toprak türlerinin bir kısmı, çeşitli sanayi kollarında ham madde
olarak kullanılır. Çimento, tuğla, kiremit, seramik, ve porselen gibi
sanayi mamullerinin ham maddesi killi topraktır.
• İçinde silis minerali bulunan kumlu topraklar cam üretiminde kullanı-
lır.
• Türkiye'de toprak çeşitliliğinin fazla olması, ham maddesi toprak olan
sanayi kollarının ülkenin her yerinde gelişmesine olanak tanımıştır.
Toprakları Korumanın Önemi
• Sürekli artan nüfusun gıda başta olmak üzere ihtiyaçları giderek
artmaktadır. Bu durum, birim alandan daha fazla ürün elde etme
Cam üretimi
gerekliliğini ortaya çıkarır.
• Toprakların en doğru şekilde kullanılması, mevcut toprakların korun-
ması ve gelecek nesillere aktarılması, tüm insanlara düşen büyük bir sorumluluktur.
• Erozyon, arazinin yanlış kullanımı, toprakların kimyasal, nükleer ve kentsel atıklar veya tarım ilacı kullanımı ile kirlen-
mesi toprak kaybının başlıca sebepleridir.

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 87