Page 85 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TOPRAKLAR

TOPRAK TÜRLERİ

ZONAL TOPRAKLAR İNTRAZONAL TOPRAKLAR AZONAL TOPRAKLAR

• Laterit • Alüvyal
• Terra Rossa • Halomorfik • Kolüvyal
• Kahverengi Orman • Hidromorfik • Regosol
• Podzol • Kalsimorfik • Litosol
• Tundra
• Kahverengi-Kestane • Lös
Rengi Step • Moren
• Çernezyom
• Çöl

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TOPRAK TÜRLERİ
ZONAL TOPRAKLAR
Ana materyalin ayrışmasıyla oluşmuş yerli topraklardır. Oluştuğu yerdeki iklim ve bitki örtüsünün özelliklerini yansıtır.
ZONAL TOPRAKLAR
• Ekvatoral, savan ve muson iklim bölgelerinde genellikle orman altında görülen toprak türüdür.
Laterit
• Bitki örtüsü gürdür ancak yıkanma fazla olduğundan humus birikimi çok azdır.
• Akdeniz iklim bölgesinde kızılçam ve maki bitki örtüsü altında oluşan toprak türüdür.
Terra Rossa • Demir mineralinin oksitlenmesiyle kırmızımsı bir renk almıştır. Türkiye'de Akdeniz ve Ege kıyı
kuşağı ile Güney Marmara'da görülür.
• Orta kuşağın her mevsim yağışlı bölgelerinde, özellikle ılıman okyanusal iklim bölgesinde, or-
man altında oluşan topraklardır. Toprakta humus oranı yüksektir ve bu nedenle rengi koyu
Kahverengi kahverengidir.
Orman Toprağı • Türkiye’de Karadeniz kıyı kuşağı boyunca orman altında görülen, humus bakımından zengin,
yıkanmış ve kireçsiz topraklardır. Diğer bölgelerde ise genellikle 1.000 m'den yüksek olan yer-
lerde başlayan ormanların altında oluşmuş, az yıkanmış kireçli topraklardır.
• Soğuk karasal iklimin nemli bölgeleri ile orta kuşakta dağların yağışlı yüksek kesimlerinde iğne
yapraklı ormanların altında oluşan toprak türüdür. Yıkanma fazla olduğundan tuz ve kireç oranı
Podzol
çok azdır ve A horizonu gri renktedir. Humus oranı düşük, verimsiz topraklardır.
• Türkiye’de Doğu ve Batı Karadeniz kıyılarında dağların yükseklerinde görülür.
• Tundra ikliminin görüldüğü yaklaşık 70°- 80° enlemleri arasında oluşan toprak türüdür.
Tundra • Yılın büyük kısmında donmuş, kısa yaz döneminde buzların çözülmesiyle büyük oranda batak-
Toprakları lığa dönüşen, organik madde yönünden zengin ama iklim koşulları nedeniyle tarıma elverişli
olmayan topraklardır.
• Çöl bölgelerinde oluşan, yıkanma olmadığı için üst katında tuz ve kireç birikimi yoğun olan top-
Çöl Toprakları
raklardır.
• Step iklim bölgesinde cılız bozkır bitki örtüsü altında oluşan toprak türüdür. Yağış azlığı nede-
niyle yıkanma az olduğundan toprakta tuz ve kireç oranı yüksektir. Toprak açık kahverengidir.
Organik madde bakımından fakir ve tarımsal verimliliği düşüktür.
Kahverengi ve • Step bölgelerinde yağışın biraz arttığı yüksek alanlarda bitki örtüsünün gürleşmesiyle humus
Kestane Renkli oranı artar ve toprak kestane rengini alır.
Step Toprakları • Türkiye’de kahverengi renkli step toprağı, İç Anadolu'da yıllık yağış miktarının 400 mm'nin altı-
na düştüğü alanlarda ve Güneydoğu Anadolu'da görülür.
• İç Batı Anadolu, İç Anadolu platoları ve Doğu Anadolu'da yağışın 400 mm'nin üstüne çıktığı
alanlarda kestane renkli step toprağı görülür.
• Karasal iklimin yarı nemli bölgelerinde, gür ve uzun boylu çayırların altında oluşan toprak türü-
dür. Üzerinde kalın bir organik madde birikimi vardır ve sıcaklık düşük olduğu için çürüme azdır.
Çernezyom
(Kara Topraklar) Humus oranı fazla olduğu için siyah renkli ve çok verimlidir.
• Türkiye’de çernezyom topraklar; Erzurum-Kars Platosu'nda yaz yağışlarıyla gürleşen uzun
boylu çayırların altında ve Doğu Karadeniz'in yüksek yaylalarında oluşmuştur.
COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 85