Page 81 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU TÜRKİYE’DE SU KAYNAKLARI
ÖZETİ
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

TÜRKİYE’DE SU KAYNAKLARI

TÜRKİYE’DE DENİZLER
Türkiye'nin Akdeniz, Ege Denizi, Marmara Denizi ve Karadeniz’e
kıyısı vardır. Ülke sınırları içinde Trakya ile Anadolu arasında yer
alan Marmara Denizi bulunmaktadır. Türkiye, adalar dâhil yaklaşık
8.333 km’lik kıyı şeridine sahiptir. En uzun kıyı şeridi Ege Deni-
zi'ndedir.
Akdeniz: Avrupa, Afrika ve Asya kıtaları arasında yer alan bir iç
denizdir. Batıda Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu'na, doğuda
Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz ve oradan da Bab'ülmendep Boğazı
ile Hint Okyanusu'na bağlanır. Buharlaşma oranı yüksek, tuzluluk
oranı ortalama ‰38'dir. Akdeniz, Türkiye'nin güney kıyılarını oluşturur. Bu kıyılarda girinti ve çıkıntılar azdır ve doğal liman
sayısı fazla değildir.
Ege Denizi: Türkiye'nin batısında Yunanistan ile Türkiye arasında yer alan ve çok sayıda adadan oluşan bir iç denizdir. Ege
Denizi kıyılarında girinti ve çıkıntılar çok olduğundan doğal liman sayısı fazladır. Tuzluluk oranı ortalama ‰35 civarındadır.
Deniz suyunun sıcaklığı güneyden kuzeye doğru azalır.
Marmara Denizi: Türkiye'nin kuzeybatısında Anadolu ve Trakya
yarımadaları arasında yer alan bir iç denizdir. Marmara Denizi'ni;
İstanbul Boğazı Karadeniz'e, Çanakkale Boğazı Ege Denizi'ne
bağlar. Kuzey kıyılarında girinti ve çıkıntı daha az, güney kıyılarında
girinti ve çıkıntı fazladır. Tuzluluk oranı ortalama ‰22'dir.
Marmara'yı Karadeniz’e bağlayan İstanbul Boğazı, dünya deniz
ulaşımında önemli bir yere sahiptir. İstanbul Boğazı, Karadeniz’in
sularını üst akıntıyla Akdeniz’e; tuzluluk oranı fazla olan Akdeniz’in
sularını da alt akıntıyla Karadeniz’e taşır. Bu durum, balıkçılık
açısından olumlu fakat deniz ulaşımı açısından olumsuz bir durum oluşturur. Çanakkale Boğazı'nda Ege Denizi'nin suları
dipten Marmara Denizi'ne akarken Marmara Denizi'nin suları da üstten ters akıntı oluşturmaktadır.
Karadeniz: Türkiye'nin kuzeyinde bulunan bir iç denizdir. Karadeniz kıyılarında girinti ve çıkıntılar az olduğu için doğal koy
ve körfez azdır. Tuzluluk oranı ortalama ‰18'dir. Karadeniz’de 150-200 metre derinlikten itibaren oluşan hidrojen sülfür
gazı nedeniyle bu derinliğin altında canlı yaşamına rastlanmaz. Buna rağmen Karadeniz, Türkiye'de denizlerde avlanan
balıkların yaklaşık %80’ini karşılamaktadır.
TÜRKİYE’DE GÖLLER
Göller, Türkiye'nin yüz ölçümünün yaklaşık olarak %1,2'sine karşılık gelir. Bazı alanlarda göl sayısı fazla iken bazı alanlarda
ise çok azdır. Türkiye'de çok sayıda yerli kaya ve set gölleri vardır.
• Tektonik hareketler sonucu meydana gelmiş çanakların suyla dolmasıyla oluşmuş Manyas, Uluabat, İznik, Sapanca,
Burdur, Acıgöl, Tuz Gölü, Eber, Akşehir, Ilgın (Çavuşçu), Seyfe, Hazar ve Aktaş Türkiye'deki başlıca tektonik
göllerdir.
• Volkanik faaliyetler sonucu oluşmuş Nemrut Gölü, Meke Tuzlası, Acıgöl (Karapınar), Nar Gölü (Niğde) ile Süphan
Dağı’nda yer alan göller Türkiye'deki başlıca volkanik göllerdir.
• Göller Yöresi ve Batı Toroslar'daki polye tabanlarında oluşmuş Avlan (Elmalı), Kestel, Salda, Obruk Platosu üzerindeki
Kızören, Meyil ve Çıralı obrukları, Sivas çevrelerindeki jipsli araziler üzerinde oluşmuş olan Hafik, Demiryurt (Tödürge)
gölleri Türkiye'nin başlıca karstik gölleridir.
• Uludağ üzerindeki Kilimli, Aynalı (Bursa); Kaçkar Dağı üzerindeki Deligöl (Rize) Türkiye’deki başlıca sirk gölleridir.
Türkiye'deki Başlıca Doğal Set Gölleri
➢ Volkanik set gölleri: Çıldır, Erçek, Nazik, Haçlı ve Balık
➢ Heyelan set gölleri: Abant, Yedigöller, Boraboy, Zinav, Sera ve Tortum
➢ Alüvyal set gölleri: Marmara, Bafa, Köyceğiz, Uzungöl, Eymir, Mogan
➢ Kıyı set gölleri: Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece gölleri, Durusu, Akyatan
• Türkiye'de birden fazla unsurun etkili olmasıyla oluşan karma oluşumlu göller de vardır. Başlıcaları; tektonik-kars-
tik oluşumlu Beyşehir, Eğirdir, Yarışlı, Suğla ve Kovada gölleri; tektonik-volkanik set oluşumlu Van Gölü’dür.
• Türkiye'de içme suyu sağlama, tarımsal sulama, sel ve taşkınları önleme ve elektrik enerjisi üretme gibi amaçlarla
yapılan yapay set gölleri (baraj ve gölet) de bulunmaktadır.

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 81