Page 76 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

TÜRKİYE’DE ANA YER ŞEKİLLERİ, İÇ VE DIŞ KUVVETLER

TÜRKİYE’NİN ANA YER ŞEKİLLERİ
Türkiye; Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde bulunur. Türkiye arazisinin ortalama yükseltisi
1.141 m'dir. Türkiye'de batıdan doğuya doğru gidildikçe yükselti genel olarak artar. Türkiye'de dağlar, platolar ve ovalar
ana yeryüzü şekillerini oluşturur.
Türkiye’nin Dağları
Kuzey Anadolu Dağları, Toros Dağları, Sündiken, Elmadağ, Munzur ve Mercan dağları Türkiye’deki kıvrım dağlarına
örnektir. Madra, Yunt, Bozdağlar, Aydın Dağları ve Menteşe Dağları kırık dağlarına örnektir. Türkiye'de Senozoyik'te
meydana gelen volkanik faaliyetler sonucunda birçok volkanik dağ oluşmuştur. Bu dağlar daha çok Doğu ve İç Anadolu'da
görülür.

Türkiye’nin Dağları
Türkiye'nin Platoları
İç Batı Anadolu’daki platoların başlıcaları Yazılıkaya ve Uşak-Eşme platolarıdır. Güneydoğu Anadolu’daki başlıca platolar,
Gaziantep ve Şanlıurfa platolarıdır. Doğu Anadolu’daki başlıca platolar ise Erzurum-Kars ve Ardahan platolarıdır. Toros
Dağları’nın batı ve orta kesiminde Teke ve Taşeli platoları yer alır. İç Anadolu’nun başlıca platoları Haymana, Cihanbeyli,
Obruk, Uzunyayla platolarıdır. Türkiye'de dağ kuşaklarındaki eski aşınım yüzeyleri üzerinde de platolar oluşmuştur. Bu
platolar, deniz seviyesine yakındır. Çatalca-Kocaeli ve Perşembe platoları bu platolara örnektir.

Kars Platosu
Türkiye’nin Ovaları
Türkiye'deki ovalar yükseltilerine göre alçak ve yüksek ovalar şeklinde ikiye ayrılır. Genel olarak deniz seviyesine yakın
alanlardaki ovalar alçak ovalardır. Çukurova, Gediz, Bursa, Çarşamba ovaları alçak ova örneklerindendir. İç bölgelerdeki
dağlar arasına yerleşmiş düzlüklerde yer alan ovaların yükseltileri ise daha fazladır. Konya, Iğdır, Yüksekova, Erzincan,
Muş ovaları yüksek ova örneklerindendir.
Ovalar bulundukları yere göre kıyı ovaları ve iç bölge ovaları şeklinde sınıflandırılır. Kıyı ovaları deniz seviyesine yakın
sahalarda oluşmuş delta ovaları veya taban seviyesi ovalarıdır. İç ovalar ise kıyıdan uzakta, iç kesimlerde, nispeten yüksek
sahalarda oluşmuş ovalardır.
Akarsuların kara içlerinden getirdikleri alüvyonları denize
doldurmasıyla oluşan kıyılardaki ovalara delta ovası denir.
Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin oluşturduğu Çukurova, Göksu
Nehri'nin oluşturduğu Silifke, Kızılırmak Nehri'nin ağız kısmında
oluşan Bafra ve Yeşilırmak ağzındaki Çarşamba ovaları delta
ovalarına örnektir.
Yer kabuğundaki tektonik faaliyetler sonucunda oluşan çöküntü
alanlarının çevreden taşınan malzeme ile dolması ya da düzleş-
mesi sonucu oluşan ovalara tektonik ovalar denir. Adapazarı,
Bolu, Düzce, Bergama, Soma, Akhisar, Amik, Kahramanmaraş,
Malatya, Suruç, Ceylanpınar başlıca tektonik ovalardır. Ceylanpınar Ovası
76 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - TYT