Page 73 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU TÜRKİYE’DE ANA YER ŞEKİLLERİ, İÇ VE DIŞ KUVVETLER
ÖZETİ
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

TÜRKİYE’DE ANA YER ŞEKİLLERİ, İÇ VE DIŞ KUVVETLER

Türkiye'de İç Kuvvetler
Türkiye'de Orojenez
Türkiye'de Paleozoyik'te Yıldız (Istranca) Dağları, Bitlis Dağları ile Batı Anadolu ve Zonguldak çevresinde birtakım dağ
oluşumları meydana gelmiştir. Türkiye'nin şekillenmesinde en etkili dağ oluşum sistemi Alp Orojenezi'dir. Senozoyik’te
Afrika ve Arabistan levhalarının Avrasya Levhası’na doğru hareket etmesi sonucu Tetis Denizi içindeki tortul tabakalar sıkı-
şarak yükselmiştir. Bunun sonucunda Türkiye'de ana dağ kuşaklarını oluşturan Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları
oluşmuştur. Orojenik hareketler sonucunda meydana gelen kırılmalar, Türkiye'nin batısında horst ve graben alanlarının
oluşmasına neden olmuştur.

Batı Anadolu'daki kırık sistemi
Türkiye’de Epirojenez
Türkiye'nin bulunduğu arazi son 10-15 milyon yıldır kuzey ve güneyindeki levhaların sıkıştırmasıyla kubbeleşerek toptan
yükselmektedir. Bu yüzden Türkiye'de yükselti ortalaması fazla olan düzlüklere rastlanılmaktadır. Anadolu'nun epirojenik
hareketlerle toptan yükseldiğine en iyi kanıtlardan biri Doğu Karadeniz kıyılarında meydana gelen kıyı taraçalarıdır. Kuva-
terner’de Ege Denizi, İstanbul Boğazı, Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi'nin oluşumunda epirojenik hareketler etkili
olmuştur.

Türkiye’de Volkanizma
Türkiye'de volkanik faaliyetler özellikle Senozoyik'te yoğunlaşmıştır. Ağrı, Süphan, Tendürek, Erciyes, Karacadağ gibi
dağlar volkanik kökenlidir. Kula çevresindeki volkan konileri ve krater oluşumları, Nemrut Dağı'nda bulunan kaldera, Kon-
ya'daki Meke Maarı Türkiye'deki volkanizma izlerinin diğer örneklerindendir.
Türkiye’de Depremler
Aktif fay hatlarının yer aldığı Türkiye'de tektonik depremler sık görülür. Türkiye'de Kuzey Anadolu Fay Sistemi, Doğu Ana-
dolu Fay Sistemi ve Batı Anadolu Fay Sistemi olmak üzere üç ana fay sistemi yer almaktadır.

Türkiye’deki fay sistemleri

Bu alanlarda tarih boyunca depremler görülmüş ve hâlen de görülmeye devam etmektedir. 1939 ve 1992 yıllarındaki Er-
zincan depremleri, 1999'daki Kocaeli depremi, 2011'deki Van depremi, 2023'teki Kahramanmaraş merkezli depremler can
ve mal kaybına neden olan yakın tarihte gerçekleşen büyük depremlerdir.

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 73