Page 70 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU DIŞ KUVVETLER (KARSTIK ŞEKILLER, DALGALAR, AKINTILAR)
ÖZETI
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

DIŞ KUVVETLER (KARSTIK ŞEKILLER, DALGALAR VE AKINTILAR)

Kireç taşı (kalker), alçı taşı (jips), kaya tuzu gibi suların çözebildi-
ği kimyasal tortul kayaçlardan oluşan arazilere karstik arazi adı
verilir. Karstik arazilerde kayaçların yer üstü ve yer altı suları ta-
rafından çözünmeye uğraması veya çözünen minerallerin tekrar
çökelmesiyle karstik şekiller oluşur. Karstik arazilerde kayaçların
yer üstü ve yer altı suları tarafından çözünmesiyle aşındırma şe-
killeri; çözünen minerallerin tekrar çökelmesiyle biriktirme şekilleri
oluşur. Karstik şekillerin yaygın olduğu arazilere karst topoğraf-
yası denir.

Karstik şekiller

Karstik Arazilerde Oluşan Şekiller

Aşındırma Şekilleri Biriktirme Şekilleri

• Lapya
• Dolin • Sarkıt
• Uvala • Dikit
• Polye
• Mağara • Sütun
• Düden • Traverten
• Obruk
• Kör vadi

Karstik Aşındırma Şekilleri
Lapya: Yağmur ve sel sularının etkisiyle kayaçlar üzerinde oluşan küçük
çaplı oluk veya yarıntılara lapya denir.

Dolin: Düz veya eğimi az arazilerde oluşan çanak şeklindeki çukurlara
dolin veya koyak denir.

Uvala: Birkaç dolinin zamanla birleşmesiyle oluşan daha büyük ve uzun
çukurlara uvala adı verilir.

Polye: Karstik arazide zaman içinde oluşan çok daha geniş ve tabanı düz
erime çukurlarına polye veya göl ova denir.
Lapya
Mağara: Yer altı sularının kayaçlarda meydana getirdiği çözünmelerin
etkisiyle yer altında oluşan boşluklardır. Karstik arazilerde yer altında çok
sayıda mağara bulunur ve bu mağaraların birçoğu galerilerle birbirine
bağlanır.

Obruk: Yer altında bulunan mağaraların tavanlarının çökmesiyle oluşan
derin çukurluklardır.

Düden: Kaya tabakalarında bulunan, yeryüzündeki suyun yer altına
inmesine neden olan çatlaklardır.

Kör vadi: Karstik arazide akarsuyun düdenlerle tamamen yer altına
inmesi ile sonlanan vadilerdir. Obruk
70 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - TYT