Page 78 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

DÜNYADA SU KAYNAKLARI

Göller
Kara içlerinde çeşitli nedenler ile çukurlaşmış alanlarda birikmiş ve doğrudan okyanus ya da deniz ile bağlantısı bulunmayan
sulara göl adı verilir. Göllerin başlıca beslenme kaynakları; akarsular, yağışlar, kar veya buz erimeleri ve yer altı sularıdır.
Dışarıya akışlı olan yani gideğeni (göl ayağı) bulunan göllerin suları tatlı iken dışarıya akışsız olan yani gideğensiz (göl
ayağı olmayan) göllerin suları tuzlu, sodalı ya da acı olur.
DİKKAT

Göl sularının tuzlu ya da acı olmasında gölün bulunduğu bölgenin iklimi, kayaç yapısı, gölün derinliği ve göl yüzeyinin
genişliği etkilidir.

OLUŞUMLARINA GÖRE GÖLLER

Yerli Kaya Gölleri Set Gölleri

• Volkanik (Lav) set gölleri
• Tektonik göller • Buzul (Moren) set gölleri
• Volkanik göller • Alüvyon set gölleri
• Karstik göller
• Buzul gölleri • Heyelan set gölleri
• Kıyı set gölleri
• Yapay (Baraj) set gölleri

Yerli Kaya Gölleri
Ana kaya üzerinde oluşmuş çukurlarda biriken suların oluşturduğu göllerdir.

Tektonik Göller: Yer kabuğundaki tektonik hareketlerin sonucunda oluşan çukurlarda biriken suların oluşturduğu göllerdir.
Asya Kıtası’ndaki Hazar, Baykal, Aral, Lut, Afrika Kıtası’ndaki Tanganika, Malawi, Victoria gölleri tektonik göllerdendir.
Volkanik Göller: Volkanizma sonucu oluşmuş krater, kaldera ve maar gibi çukurlukların içerisine suların birikmesiyle
oluşan göllerdir. ABD’deki Crater (Krater), Ekvador'daki Quilotoa (Kuilota), Endonezya’daki Kelimutu, İtalya’daki Bolsena
gölleri volkanik göl örnekleridir.
Karstik Göller: Karstik arazilerin aşınması ya da çökmesi sonucunda oluşmuş polye, uvala, dolin ve obrukların içerisine
suların birikmesiyle oluşan göllerdir. Arnavutluk, Makedonya ve Yunanistan sınırında yer alan Ohri ve Prespa gölleri,
Arnavutluk-Karadağ sınırındaki İşkodra Gölü karstik göllere örnektir.
Buzul Gölleri: Buzulların aşındırması ile oluşan sirk çukurlarında meydana gelen göllerdir. Almanya-İsviçre sınırındaki
Konstanz, Kanada ile ABD arasında yer alan göller bölgesindeki Superior, Michigan, "Göller Ülkesi" adı verilen
Finlandiya'daki göller buzul gölleri örneklerindendir.
Karma Yapılı Göller: Oluşumlarında birden fazla doğal faktörün etkili olduğu göllerdir.

SET GÖLLERİ

GÖLLER OLUŞUMLARI
Akarsu vadisinin önünün lavlar ile kapanması sonucu meydana gelen setin gerisinde su-
Volkanik (Lav) Set Gölleri
ların birikmesiyle oluşur.
Buzulların sürüklediği morenlerin akarsu vadisinin önünü kapatması sonucu meydana ge-
Buzul (Moren) Set Gölleri
len setin gerisinde suların birikmesiyle oluşur.
Akarsuyun taşıdığı alüvyonları biriktirerek, vadisinin önünü kapatması sonucu meydana
Alüvyon Set Gölleri
gelen setin gerisinde suların birikmesiyle oluşur.
Kütle hareketleri sonucunda yer değiştiren taş, toprak gibi malzemelerin akarsuların önünü
Heyelan Set Gölleri
kapatması sonucu meydana gelen setin gerisinde suların birikmesiyle oluşur.
Sığ kıyılarda dalga ve akıntıların getirdiği malzemelerin koy ya da körfezlerin önünü kapat-
Kıyı Set Gölleri
ması sonucu meydana gelen setin gerisinde suların birikmesiyle oluşur.
Akarsu vadilerinde insanlar tarafından inşa edilen yapay setlerin gerisinde suların birikme-
Yapay (Baraj) Set Gölleri
siyle oluşur. Bu göllere baraj gölü ya da gölet ismi de verilir.
78 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - TYT