Page 79 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

DÜNYADA SU KAYNAKLARI

Akarsular
Akarsular; dere, çay, nehir, ırmak gibi çeşitli isimler alır ve farklı şekillerde sınıflandırılır. Akarsuyun doğduğu yere kaynak,
denize döküldüğü yere ağız denir. Kaynak ile ağız arasında akarsu yatağı uzanır.

Bir akarsuyun ana kol ve yan kollarıyla birlikte sularını topladığı alan, o akarsuyun havzasını (su toplama alanını)
oluşturur. Sularını deniz ve okyanusa ulaştırabilen akarsuların havzaları açık havza özelliği taşırken, sularını deniz
ve okyanusa ulaştıramayan akarsuların havzaları kapalı havza özelliği taşır. Amazon, Tuna, İndus gibi akarsular açık
havza özelliğine sahipken Aral Gölü'ne su taşıyan Ceyhun ve Seyhun akarsuları kapalı havza özelliğine sahiptir. Akarsu
havzalarını birbirinden ayıran ve genellikle dağların yüksek kesimlerinden geçen sınıra su bölümü çizgisi denir.
Bir akarsuyun beslenmesi üzerinde; havzasına düşen yağış türü, havzasının yer altı kaynaklarından beslenmesi, bulunduğu
yerin yer şekilleri özellikleri, mutlak konumu, havza büyüklüğü etkilidir.

Akarsu yatağının herhangi bir noktasından birim zamanda geçen su miktarına akım (debi) denir. Akarsu havzasına düşen
yağış miktarı, havzadaki kar ve buz erimeleri, buharlaşma oranı, bitki örtüsü, havzanın genişliği ve zemininin yapısı gibi
faktörler akarsu debisini etkiler.
Akarsu debisinin yıl içinde gösterdiği değişime akarsu rejimi (akım düzeni) denir. Bir akarsuyun debisinde yıl içinde
belirgin değişim yok ise rejimi düzenli, belirgin değişim var ise rejimi düzensizdir. Örneğin Amazon ve Kongo nehirlerinin
rejimi düzenli iken İndus ve Ganj nehirlerinin rejimi düzensizdir.

Düzenli rejim Düzensiz rejim

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 79