Page 129 - Konu Özetleri TYT Fizik

AKIM VE MANYETIK ALAN

2.

Dünyamızın manyetik alanı, Dünya'da yaşayan canlıların ya-
şamlarının devamı için büyük bir önem taşımaktadır.
Dünya’nın manyetik alanı, ozon tabakasının da içinde bulundu-
ğu atmosferin üst tabakasının yüklü parçacıklar tarafından sü-
rüklenip atmosferin yok olmasını da engeller.

3.
Dünyadaki insanlar ve bazı canlı türleri yön-
lerini bulurken Dünya’nın manyetik alanından
yararlanmaktadır. Bazı canlıların vücudunda
manyetik alanları algılayan alıcılar bulun-
Kızılgergedan kuşu Karetta karetta Arı maktadır. Canlılar, bu alıcılar sayesinde yön-
lerini bulur. Kızılgergedan kuşu, karetta ka-
retta (kaplumbağa), kral kelebeği, leylek, kar
kazı, dikenli ıstakoz, güvercin, arı ve semen-
derlerin yönlerini Dünya’nın manyetik alanı
sayesinde bulduğu kanıtlanmıştır.
Kral kelebeği Güvercin Leylek

4.
Dünya’nın manyetik alanı kutup ışıkları (aurora) adı verilen doğal
ışımaların meydana gelmesine neden olur. Aurora, Güneş’ten
gelen yüklü parçacıkların Dünya’nın manyetik alanı etkisiyle ku-
tuplara yönelmesi ve atmosferdeki gazlarla etkileşmesi sonucu
oluşan ışıma olayıdır.

PUSULA ILE YÖNÜMÜZÜ NASIL BULURUZ?
Üzerinde kuzey – güney doğrultusunu gösteren bir mıknatıs
iğnesi bulunan ve yön bulmaya yarayan araçlara pusula denir.
Pusulada N (North) kuzey, S (South) güney, E (East) doğu ve
W (West) batı yönünü göstermektedir.
Pusula yatay bir zemine konulduğunda pusulanın iğnesi dün-
yanın manyetik alanına göre Görsel 1'deki gibi yönelmiş olsun.
Bir kişi bulunduğu konumdan doğu yönündeki bir hedefine git-
mek isterse pusulanın dışındaki döner kapsülü saat yönünün Gidilecek
tersine doğru çevirerek pusula iğnesinin kırmızı ucu N (kuzey) doğu yönü
kutbunu gösterecek şekilde Görsel 2'deki gibi döndürür. Pu-
sulanın N kutbu ile pusula iğnesinin kırmızı ucu çakıştırıldığın-
da artık coğrafi doğu yönü pusula üzerinde belirlenir ve kişi bu
yönde giderek hedefine ulaşır.
Dünya'nın coğrafi ekseni (coğrafi kuzey-güney doğrultusu) ile
o
manyetik ekseni arasında 11,5 lik bir açı vardır. Bu açıya sap- Görsel 1 Görsel 2
ma açısı denir. Sapma açısı nedeniyle pusulayı kullanarak
tam olarak coğrafi kuzey kutup noktasına ulaşılamaz. Doğru
yönü bulabilmek için sapma açısının dikkate alınması gerekir.

FIZIK - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 129