Page 56 - Konu Özetleri TYT Kimya

KIMYA

KONU ÇEVRE KIMYASI
ÖZETI
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

HAVA, SU VE TOPRAK KIRLILIĞINE SEBEP OLAN KIMYASALLAR
HAVA KIRLETICILER Kükürt oksitler (SO )
x
• İnsan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye • Atmosfere salınan SO gazının başlıca sorumlusu
2
zararlı olabilecek katı, sıvı ya da gaz hâlindeki kömür, petrol gibi fosil yakıtlar kullanımıdır.
yabancı maddelerin atmosferde bulunmasına hava İnsan faaliyetleri dışındaki ana kaynağı volkanik
kirliliği denir. patlamalardır.
• Tozlar, sera gazları, zehirli gazlar, ozon tabakasını • SO atmosferde ışığı yansıtarak Güneş ışığını tutar
2
incelten gazlar hava kirliliği oluşturan maddelerdir. ve Dünya’nın soğumasına neden olur.
• Kömür benzin gibi fosil yakıtlar yanması sonucu
Azot oksitler (NO )
x oluşan SO ,
2
• Atmosferde bulunan azot, yüksek sıcaklıklarda SO (g) + NO (g) † SO (g) + NO(g)
oksijenle reaksiyona girerek azot oksitleri oluşturur. 2 2 3
tepkimesine göre SO gazına dönüşür. Oluşan
• Azot oksitler; 3
SO gazı ise havadaki su buharı ile birleşerek asit
3
- Atmosferin kirlenmesine, yağmurlarını oluşturur.
- Yağmur suyu ile reaksiyona girerek asit Asit yağmurları;
yağmurları oluşmasına, • İnsanlarda akciğer ve cilt hastalıklarına,

- Küresel ısınmaya sebep olan “dolaylı sera gazı” • Yeryüzündeki bitki örtüsünün zarar görmesine,
olarak bilinen ozon gazı oluşumunun artmasına
neden olur. • Tatlı su kaynaklarının kirlenmesine ve sudaki canlı
hayatın zarar görmesine,
- Solunum problemlerine, baş ağrılarına, akciğer
rahatsızlıklarına, gözlerde tahrişe, iştah kaybına • Tarihî eserlerin aşınmasına,
ve dişlerde aşınmaya neden olabilir. • Toprağın verimsizleşmesine sebep olur.
• Azot oksitler bazı fabrika bacalarından çıkan zehirli
gazların içinde bulunur. Araç motorlarında ve enerji
santrallerinde oluşan yüksek sıcaklık etkisiyle
meydana gelir.
Sera Etkisi
• Dünya atmosferi tıpkı bir sera gibi davranır.
Karbon dioksit (CO )
2
• CO atmosferde doğal olarak bulunur ancak • Sera gazları; su buharı, karbon dioksit, metan,
2
havadaki CO yoğunluğu %5-10 arasında olan hava azot oksit, ozon ve kloroflorokarbonlar gibi bazı
2
toksiktir ve birkaç dakika içinde ölüme neden olur. kimyasalları içerir.
• CO kaynakları; uçaklar, enerji santralleri, fosil • Atmosferdeki sera gazı miktarının artması, hava
2
yakıtlardır (benzin ve doğal gaz...). kirliliğine ve dünyanın ısınmasına neden olmaktadır.
• Karbon dioksit, küresel ısınma ve iklim değişikliğinden
birinci derecede sorumlu olan sera gazıdır.

Ozon Tabakasının Incelmesi - Şimşek çakması ve uçak motorlarının yüksek ısısı
• Atmosferde bulunan gazlardan biri de ozon gazıdır. nedeniyle oluşan azot oksitler,
• Atmosferin üst katmanlarında bulunan ozon gazının - Soğutucularda (buzdolabı, klima) kullanılan
oluşturduğu tabaka (ozonosfer) dünyayı korur, morötesi kloroflorokarbon (CFC) bileşikleridir.
(ultraviyole) gibi Güneş’ten gelen zararlı ışınların bir • İnsanlar, bu zararlı kimyasalları kullanmazlarsa bu
kısmını engeller. küresel problem ortadan kalkar ve ozon tabakası
• Atmosferdeki ozon tabakasının incelmesine ve kendini yenileyebilir.
delinmesine neden olan başlıca kirleticiler:
- Sprey, deodorant gibi aerosollerde kullanılan itici
gazlar,

56 MEBİ KONU ÖZETLERİ KIMYA - TYT