Page 57 - Konu Özetleri TYT Kimya

ÇEVRE KIMYASI

SU VE TOPRAK KIRLETICILER Organik Sıvılar
• Günümüzde sanayileşme ile endüstrinin gelişmesi • İlaç, boya, kimya ve petrokimya sanayisinin
ve endüstriyel tesislerden katı, sıvı ve gaz atıkların atıklarıdır.
çevreye bırakılması, nüfus artışı ile birlikte yerleşim • Endüstriyel alanda kullanılan organik sıvılara petrol,
alanlarının artması, insanların hızlı çalışma temposu aseton, karbon tetraklorür, benzen, etil alkol, asetik
ve tüketim çılgınlığı su ve toprak kirliliğinin artmasına asit gibi kimyasal maddeler örnek verilebilir.
neden olmaktadır.
• Yemeklik yağ atıkları, petrol atıkları ve yağlı boya
• Su ve toprak kirleticilerin başında plastikler, olarak kullanılan mineral yağlar sulara karışırsa
deterjanlar, organik sıvılar, ağır metaller, piller ve kirlilik oluşturur. Bu maddeler sudaki oksijeni tüketir,
endüstriyel atıklar gelmektedir.
su canlılarının ölümüne neden olur. Ayrıca sularda
görüntü kirliliği meydana getirir.
Plastikler
• Polimerlerden oluşan PET şişe, plastik torba ve Ağır Metaller
poşetlerin toprak ve suya karışmasıyla kirlilik oluşur. • Kurşun, kadmiyum, krom, demir, kobalt, bakır,
• Plastiklerin biyolojik bozulma süreleri çok uzundur. nikel, cıva ve çinko gibi ağır metaller atom ağırlıkları
3
Plastikler, toprak ve suda uzun süre bozulmadan yüksek ve yoğunlukları 5 g/cm ten daha yüksek olan
kalabilir. elementlerdir.

• Plastikler cep telefonlarından bilgisayarlara, bisiklet • Özellikle madencilik endüstrisinde kullanılan
kasklarından mutfak malzemelerine kadar birçok kimyasallar toprakta bulunan ağır metallerin
malzemede kullanılır. çözünmesine neden olur. Toprakta çözünen ağır
metaller, yer altı sularına ve bitkilerin yapısına girer;
• Plastikten üretilen malzemeler, canlılara ve çevreye zarar verir.
- İçindeki kimyasallardan dolayı insan sağlığı için
tehlikelidir. Piller

- Okyanus ve denizlere karışarak deniz canlılarına • Cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar gibi pek çok
zarar verir. elektronik cihaz pille çalışır.
- Binlerce yıl doğada kalarak ekolojik dengeyi • Pillerin içeriğinde bulunan ağır metaller toksik ve
bozar. kanserojen maddelerdir.
- Yer altı sularına zararlı kimyasalların karışmasına • Atık pil ve akülerde bulunan kimyasal maddeler
neden olur. toprağa karışırsa bitkilere, bitkilerden diğer canlılara
geçer. Ayrıca yağmur sularıyla karışarak su
kaynaklarına ulaşır.
Deterjanlar
2
• Deterjanlar cilt üzerinde egzama, temriye ve mantar • Bir kalem pilin 4 m toprağı kirlettiği düşünülerek atık
gibi hastalıklara sebep olur. piller özel pil toplama kutularına atılmalıdır.
• Deterjanların suya karışmasıyla kirlilik oluşur. Atmosferin Canlılar Için Önemi
Deterjanlar bozulmadan suda uzun süre kalabilir.
• Canlıların birçoğu yaşamak için oksijene ihtiyaç
• Deterjanlarda kullanılan fosfat bileşikleri göl, deniz duyar.
ve okyanuslardaki su yosunlarının aşırı büyümesine • Atmosfer olmadan hiçbir ses duyulmaz, iletişim
neden olur. Bunun sonucunda suda yaşayan kurulamaz.
canlıların oksijen alması zorlaşır ve bu durum
canlıların zamanla ölümüne neden olur. • Tüm canlıları Güneş’ten gelen tehlikeli ışınlara karşı
korur, yeryüzündeki yüzey ısısını tutarak uzaya
Endüstriyel Atıklar yayılmasını önler.
• Endüstri ve üretim tesislerinde açığa çıkan atıklara • Uzaydan Dünya’ya doğru gelen göktaşı gibi
endüstriyel atıklar denir. nesnelerden bizi korur.
• Petrol rafinerileri, otomobil fabrikaları, elektrik üretim • Atmosfer bitkiler için de önemlidir. Atmosferde
santralleri, çimento fabrikaları, tekstil fabrikaları gibi bulunan karbon dioksit olmadan bitkiler yaşayamaz.
yerlerde çok sayıda endüstriyel atık üretilir.
• Atmosfer birçok canlı için hayati önem taşıdığından
• Arıtımı yapılmadığı takdirde bu atıklar, çevre ve kişi tüketim maddelerini seçerken ve kullanırken canlılara
sağlığı açısından tehlike oluşturur. ve çevreye karşı duyarlı olunmalıdır.

KIMYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 57