Page 78 - Konu Özetleri TYT Kimya

AYIRMA VE SAFLAŞTIRMA TEKNIKLERI

Erime Noktası Farkından Faydalanma Diyaliz
• Katı - katı homojen karışımları ayırmada kullanılır. • Bu yöntemde kolloidal karışımlar gözenekli yarı
geçirgen zarlardan geçirilerek ayırma yapılır.
• Erime noktası farkından faydalanılarak yapılan bir
ayırma yöntemidir. • Özellikle sağlık alanında kullanılır. Böbrek, diyaliz
yöntemiyle çalışır. Böbreklerinde sorun olan hastalar
• Alaşımı oluşturan metallerden erime noktası düşük belirli aralıklarla diyaliz makinesine bağlanır.
olan metal önce eriyeceğinden katı hâldeki diğer
metalden ayrılır. • Bu yöntemle kan tedavisi, hücre beslenmesi, virüs
arındırma uygulamaları yapılabilir.
• Başarılı bir ayırma yapabilmek için metallerin
erime noktaları arasındaki farkın büyük olması Ayrımsal Kristallendirme
gerekmektedir.
• Çözünürlükleri farklı katı - katı karışımları veya içinde
Ayırma Hunisi birden fazla katı çözünmüş çözeltilerin ayrılmasında
kullanılan bir yöntemdir.
• Sıvı - sıvı heterojen karışımların ayrılmasında
kullanılır. • Tuz ve şeker karışımı suda çözülüp karışımın
soğutulması ile bileşenler ayrılır.
• Birbiri içinde çözünmeyen sıvıların yoğunluk
farkından faydalanılır. • Deniz tuzundan yemek tuzu eldesinde bu yöntem
kullanılır.
• Yoğunluğu büyük olan sıvı, ilk ayrılan sıvıdır.
Zeytinyağı - su ve su - benzin gibi karışımlar bu Basit (Adi) Damıtma
yöntemle ayrılır.
• Katı - sıvı çözeltideki her bileşeni elde etmek için tercih
Buharlaştırma edilen bir yöntemdir.
• Katı - sıvı homojen karışımlardan yalnız katı bileşeni • Yöntemde sıvı bileşen buharlaştırılıp yoğunlaştırılarak
elde etmek için yapılan işlemdir. toplanır. Toplanan sıvıya "destilat" denir.

• Şekerli su çözeltisinden şekeri elde etmek için su • Damıtma düzeneği; damıtma balonu, termometre
buharlaştırılır. Kapta şeker kalır. soğutucu, bek ve toplama kabından oluşur.
• Yağmur oluşumu damıtma örneğidir.
Ayrımsal Damıtma
• Sıvı - sıvı homojen karışımlarda bileşenlerin kaynama Özütleme (Ekstraksiyon = Çekme)
noktaları farkından faydalanılarak yapılan bir ayırma
işlemidir. • Karışımdaki bileşenlerden birinin karışıma ilave
edilen çözücü yardımıyla ortamdan uzaklaştırılması
• Yöntemde basit damıtmadan farklı olarak damıtma işlemidir.
kolonu bulunur. Damıtma kolonundaki cam parçaları
kaynama noktası yüksek olan ancak düşük • Yöntem; katı, sıvı ve gaz karışımlara uygulanabilir.
sıcaklıktada buharlaşacak olan bileşenin ortamı terk • Şeker pancarından şeker eldesi, çayın demlenmesi,
etmesini engeller. söğüt ağacından salisilik asit eldesi, peynir tuzunun
• Basit damıtma ile ayrılmaya çalışılan sıvı - sıvı suda bekletilerek uzaklaştırılması, zeytinden
çözeltide destilattaki sıvı saflığı düşük olacağından zeytinyağı eldesi örnek olarak verilebilir.
ve birkaç kez işlemi tekrarlamak gerekeceğinden • Kaynama noktaları farkı büyük olan sıvılar daha
ayrımsal damıtma (fraksiyonlu destilasyon) tercih başarılı ayrılır.
edilir.
Kristallendirme
• Yöntem kolonya ve petrolü bileşenlerine ayırmak için
kullanılır. • Katı - sıvı homojen karışımda katının ayrılmasında
kullanılabilecek yöntemlerden biridir.
• Kaynama noktaları farkı büyük olan sıvılar daha
başarılı ayrılır. • Katılar genellikle endotermik (ısı alarak) çözünür.
• Çözelti soğutulduğunda çözünürlüğü azalan katı
çöker. Belirli geometrik şekle sahip katı parçaları
“kristal” olarak adlandırılır. Şerbet çözeltisinde şeker,
kristallendirme ile ayrılır.

78 MEBİ KONU ÖZETLERİ KIMYA - TYT