Page 11 - Bilgi Okuryazarlığı Becerileri Etkinlik Kitabı

2. KONU OKURYAZARLIĞI
BILGI

BİLGİ TOPLAMA

İnternetin ortaya çıkmasından hemen sonra geniş bilgi kaynağının içinden erişilmek istenilen bilgiye hızlı ve doğ-
ru bir şekilde erişmek için hazırlanılan arama programları arama motoru olarak adlandırılmaktadır. Arama motor-
ları, internetteki bilgiyi aramak için tasarlanmış bir yazılım sistemi olarak da tanımlanmaktadır. Arama motorları,
internet üzerindeki siteleri içlerinde geçen anahtar kelimeler, ziyaret sıklıkları ve diğer sitelerin verdikleri link re-
feranslarına göre endeksleyerek, arama yapan kişinin girdiği kelimelerle ilişkilendirip hızlı bir şekilde sonuçları
ekrana getirmektedir. Arama motorlarının ilk örnekleri 1990 yılında sadece FTP üzerinde çalışan Archie ve Gopher
gibi sorgulama yazılımlarıdır.
Dünyada genel amaçlı kullanılan birçok arama motoru
bulunmaktadır. Bunlara; Google, Yahoo, Bing, Baidu, ve
Yandex örnek olarak gösterilebilir. İnternetin yaygınlaş-
masıyla birlikte birbirlerinden farklılık gösteren algo-
ritmalar kullanarak daha fazla sonuca daha hızlı ulaş-
maya çalışan, sadece anahtar kelime üzerinden ya da
doğal dil kullanımına imkân tanıyan çok çeşitli arama
motorları kullanıma sunulmuştur. İçeriklerin katlanarak
artmasıyla, daha hızlı ve güvenilir sonuçlara ulaşmanın
büyük önem taşıdığını fark eden Google 1998 yılında
kendi algoritmasını geliştirerek daha güvenilir ve daha Görsel 2.1: Arama motorları görseli
hızlı sonuçlar getirebilen bir arama motoru olma iddi-
asıyla mevcut arama motorlarına rakip olarak piyasaya sürülmüştür. Google sadece sitelerde geçen kelimeleri
endekslemekle kalmayıp, diğer sitelerin o siteye verdikleri link, insanların siteye bağlanma sayısı gibi verileri de
kullanarak listelenen sonuçların daha güvenilir olmasını sağlamaya çalışmıştır. Kurulduğu günden bu yana Go-
ogle endeksleme algoritmasını sıklıkla güncelleyerek daha hızlı ve daha güvenilir sonuçlar sağlamaya yönelik
iyileştirmeler yapmaktadır. Google, bugün kullanıcıların internet üzerinden arama yapmak için en çok kullandığı
araç konumuna gelmiştir.
Etkili Arama Yöntemleri
Arama Terimlerinin Seçimi: Arama motorları, arama kutusuna girilen anahtar kelimeler üzerinde işlem yaptığından
bu sözcüklerin belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken önemli hususlar bulunmaktadır. Sorgu araştırmak istedi-
ğiniz kelimelerden oluşmalıdır. Özel karakterler kullanarak sorgu iyileştirebilir ve araştırılmak istenen bilgiye daha
kolay bir şekilde ulaşılabilir. Gereksiz bilgiler karmaşasından kurtularak daha güvenli bilgilere ulaşılabilir.
Bu özel karakterler ile ilgili açıklamalardan bazıları aşağıda verilmiştir.
• Çift tırnak (" ") içinde terimler arama motoruna yazılırsa sadece bu ifadeyi içeren sayfaların sonuçları listelenir.
Örneğin; “Bilgi Okuryazarlığı” aramasında sadece “Bilgi Okuryazarlığı” ifadesini içeren sayfalar listelenir.
• - işareti aranacak bir kelimenin veya terimin önüne konularak sonuçlarda yer alması istenmiyorsa kullanılır.
• @ işareti, sosyal medya etiketlerini bulmak için kullanılır.
• # işareti, trend olan konular için popüler hashtagları bulmak için kullanılır.
• * işareti, bilinmeyen veya eşleşme (wildcard) terimleri için yer tutucu olarak kullanılır.

Google arama servisi, indeksinde yer alan belirli alanlarda arama yapmak için kullanıcılarına bazı gelişmiş arama
operatörleri de sunmaktadır. Bunlarla birlikte
• Image anahtar kelimesi kullanılarak aranılan görsele daha kolay ulaşılabilir. Ör: image:meb.gif
• "Link" ve "url" anahtar sözcüklerinin kullanımı: "link" anahtar sözcüğü ile birbirine bağlantısı olan sayfalar,
"url" anahtar kelimesi ile adreste bulunan spesifik karakterler bulunur. Ör: link:security.ege.edu.tr
• filetype etiketi kullanılarak dosya türü olarak da arama yapılabilir. Örneğin filetype:pdf "Dijital Okuryazarlık"
şeklindeki arama sadece ifadenin geçtiği pdf formatındaki sonuçları listeler.

11