Page 211 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Etkinlik

1. “Beşer”, “beşeriyet” sözcüklerinin Kâmûs-ı Türkî ve TDK Güncel Türkçe Sözlük’teki
karşılıkları aşağıda verilmiştir.

beşer • Hayvân-ı nâtık, adam, insan, merdüm. Nev-i beşer: İnsan cinsi.
Ebû'l-beşer: Hazret-i Âdem. Seyyidü'l-beşer: Fahr-i âlem (s.a.v.) efendimiz.
(Kamûs-ı Türkî, s. 294)
• (isim, Arapça beşer) : İnsanoğlu, insan.
“Beşer denen kuş doymaz itilalara.” - Tevfik Fikret (TDK Güncel Türkçe Sözlük)
beşeriyet • İnsanlık, insanın hâl-i tabîiyyesi: Beşeriyet îcâbâtındandır. “Beşeriyet” ile
“insaniyet” arasında çok fark vardır. Beşeriyet insanın her türlü ahvâl-i
tabîiyyesine, insaniyet ise yalnız fezâil ve kemâlât-ı rûhâniyyesine âittir.
Meselâ nisyan, havf, iştihâ, şehvet gibi haller beşeriyet; kerem, sahavet, vefâ-
yı ahid, kanâat gibi haller ise insaniyet muktezıyâtındandır. El-hâsıl beşeriyet
tarîh-i tabîîye, insâniyet ise ahlâka mütealliktir. (Kamûs-ı Türkî, s. 294)
• (isim, eskimiş, Arapça beşeriyet) : insanlık.
“Bence beşeriyetin en büyük saadetlerinden birisi bu alışmak kabiliyeti
ise en korkunç felaketlerinden birisi de yine bu alışkanlıklardır.” - Nâzım
Hikmet (TDK Güncel Türkçe Sözlük)

a) Kâmûs-ı Türkî ’de “beşer” sözcüğünün ayrıntılı bir şekilde açıklandığı görülmektedir.
Şemsettin Sami’nin bu kadar ayrıntılı bilgi vermesinin sebebi ne olabilir?
...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

b) Şemsettin Sami’nin hazırladığı sözlük Türkçe bir sözlük olmasına rağmen sözcüğün
açıklanmasında yine Türkçe olmayan sözcüklerin kullanıldığı görülmektedir. Bu durum,
sözlüğün anlaşılmasında nasıl bir etkiye sahiptir?
...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

c) Sözcükler, TDK Güncel Türkçe Sözlük’te sade bir şekilde açıklanmıştır ve örneklerle konu
desteklenmiştir. Bu durum, okuyucular ve araştırmacılar açısından nasıl bir kolaylık sağlar?

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

2. Şemsettin Sami, Orhun Abideleri konusunda çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalarla dönem
okuyucusunu kitabelerden haberdar etmiştir. Türkler, tarih boyunca değişik alfabeler
kullanmıştır. Bu alfabelerden bazıları şunlardır: Göktürk, Uygur, Arap, Kiril, Latin.
“Türk” kelimesinin kullanılan alfabelerdeki yazılışları şıklarda verilmiştir. Bunların doğru
eşleştirmesini aşağıdaki tabloda yapınız.

a) b) c) ç) d)

Göktürk Uygur Osmanlıca (Arap) Kiril Latin
....... ....... ....... ....... .......

Türk Dili ve Edebiyatı 209