Page 84 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

E rzurumlu Emrah
ERZURUMLU EMRAH

(?-1861)

Hayatı ve Eserleri

Şairin hayatı ile ilgili bilgilerin büyük bir kısmı çeşitli halk rivayetlerinden, başta Fuat Köprülü olmak üzere
bazı araştırmacıların, onun şiirlerinden elde ettikleri çıkarımlardan ve yorumlardan ibarettir. Emrah,
Erzurum’un Güzelyurt (Tambura) köyünde dünyaya gelmiştir. “Emrah”ın, asıl isim mi yoksa mahlas mı
olduğu konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Küçük yaşta Erzurum’a giderek orada bir süre
öğrenim görmüştür. Trabzon, Sinop, Çankırı, Kastamonu, Konya, Niğde ve Sivas gibi şehirleri dolaşmıştır.
İstanbul’da bulunmuş, altı ay süreyle Tavuk Pazarı’ndaki âşıklar cemiyetinin başkanlığını yapmıştır.
Emrah, Tokat’ın Niksar ilçesinde vefat etmiştir. Erzurumlu Emrah’ın şiirleri, XVI. yüzyılda yaşadığı ve
hakkında bir halk hikâyesinin oluşturulduğu kabul edilen Ercişli Emrah’ın şiirleriyle karıştırılmıştır.
Şairin Divan-ı Emrah adlı eserinin yanı sıra çeşitli mecmua ve cönklerde yer alan şiirleri de vardır.

Türkçeye Katkıları

• Emrah, yetiştirdiği çırakları ile kendine has Koşma
üslubun günümüze kadar ulaşmasına zemin
hazırlamış; kendi adıyla anılan bir ekolün, “Emrah Ey tabib el çek yaram üstünden
kolu”nun kurucusu olmuştur. Sen benim derdime devâ bilmezsin
Sen nasıl tabibsin yoktur ilacın
• Emrah, divan şiirinin ustalarını okumuş; o tarzda Yaram yürektedir sarabilmezsin
da şiirler yazmıştır. Klasik tarzda yazdığı şiirlerinde
Fuzûlî başta olmak üzere Bâkî ve Nedîm gibi divan İçerim yanıyor kendim havayi
şairlerinin etkisi görülür.
Çekmeyen ne bilir aşkı sevdâyı
• Şiirlerini düzgün bir Türkçe ile söyleyen Emrah; Yıktın viran oldu kalbim sarayı
Arapça, Farsça sözcük ve terkipleri de bir divan Çünkü bir taşını koyabilmezsin
şairi ustalığı ile kullanmıştır.
Emrah eydür yalan oldu sözlerim
• Şiirlerinde zaman zaman ayet, hadis ve
kelamıkibar (özdeyiş) iktibaslarına (ödünç alma) Muhabbetin can evimde gizlerim
yer vermiştir. Ne durursun ağlasana gözlerim
Gitti kaşı kara görebilmezsin
• Şiirlerinin bir kısmını aruz, bir kısmını hece (Erzurumlu Emrah)
vezniyle yazmıştır.
• Şiirlerinde yer verdiği terim, deyim ve sözcüklerin
yanı sıra yer yer kullandığı atasözlerinden, Türkçenin ses ve yapı bilgisine tam olarak hâkim
olduğu görülmektedir.
• Emrah, farklı kesimlerin edebî zevkine hitap etmiştir. Halk kitleleri arasında sevilerek okunmuş
ve dinlenmiş, döneminin en büyük saz şairi olarak kabul edilmiştir.

82 Türkçeyi Etkili Kullananlar