Page 151 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

6.3.3. Fair Play Yurt çapında araştırmalar yapan Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi (TMOK), Türkiye’deki ilk ödülü-

Sözlük anlamı “dürüst oyun, dürüst davranış” olan fair play, etik üstü davranış anlamında kullanıl- nü 1982 yılında vermiştir. Bu ödülü, İzmir Balkan Yelken Şampiyonası’nda Yunan rakibi yanlış yola sapın-
maktadır. Etik davranış, kuralları dürüstlükle ve saygıyla uygulamak demektir. Fair play ise bunun daha ca onu uyaran sağır ve dilsiz yelkenci Varol Hepağuşlar almıştır.
da ötesinde kişisel çıkarları ve hırsları bastırarak üstün insan ruhunu ortaya koymaktır. Fair play çalışmalarını yürüten TMOK Fair Play Komisyonu, 1983 yılında büyük bir başarıya imza
atmıştır. O yıl Konya Derbentsporun kalecisi İsmet Karababa’ya takımının küme düşmesi pahasına ha-
Fair play, yarışmalarda güçleşen şartlara rağmen sporcuların sarf ettiği yoğun çaba esnasında kemin tereddütte kaldığı golü doğruladığı için Türkiye Fair Play Ödülü verilmiştir. Yine aynı yıl bisikletçi
kendini göstermektedir. En zor şartlar altında dahi kurallara sabırla, tutarlı ve bilinçli olarak riayet etmek, Ömer Ali Erikçi, Akdeniz Turu’nda vitesi arızalanan Yunan rakibine bisikletini verdiği için fair play ödülü-
fırsat eşitliğini bozmamak amacıyla haksız avantajları kabullenmemek, rakibin haksız dezavantajların- ne layık görülmüştür. TMOK, ilk defa o yıl bu iki sporcuyu CIFP Dünya Fair Play Ödülü’ne aday göstermiş-
dan yararlanmaya kalkışmamak, rakibi düşman olarak değil de aksine oyunun gerçekleşmesini sağlayan tir. CIFP konseyi, İsmet Karababa’yı fair playin en büyük ödülü olan Baron Pierre de Coubertin Ödülü’yle
ve eşdeğer haklara sahip bir birey veya partner olarak görmek ve ona değer vermek fair play ruhunun onurlandırmıştır. Paris’te yapılan törende İsmet Karababa’ya ödülü verilmiş, Ömer Ali Erikçi’ye de CIFP
mücadeleye yansıması anlamına gelir. Konseyi tarafından kutlama mektubu gönderilmiştir.
Fair playin Türkçedeki karşılığı olabilecek kavramlar, fair playin anlam zenginliğini yansıtması TMOK, her yıl düzenlediği Fair Play Karikatür Yarışması’yla gençlerin sanat yoluyla fair playi be-
bakımından oldukça önemlidir. Açık sözlülük, adalet, ahlaklılık, alçakgönüllülük, anlayışlılık, arkadaşlık, nimsemeleri için çalışmaktadır. Bu etkinlikler, Türkiye ve Dünya Fair Play Karikatür Yarışmaları şeklinde
bağışlayıcılık, bağlılık, barış, başarıyı hak etme, bencil olmama, bilinçlilik, birlik beraberlik, bütünleşme, düzenlenmektedir. Yarışmaların ödül törenlerinde Türkiye’de ve uluslararası fair play kuruluşlarında gö-
büyüklük gösterme, centilmenlik, cömertlik, çıkar gözetmeme, dayanışma, davranış kusursuzluğu, de- rev yapan konuşmacıların yer aldığı konferanslar düzenlenmektedir. Böylelikle fair play kavramının ge-
ğer verme, dikkatli davranma, disiplinlilik, doğruluk, dostluk, dostça oynama, dürüstlük, dürüst oyun, leceğin spor insanlarına benimsetilmesi ve onların vasıtasıyla ülke sporuna katkıda bulunulması hedef-
düşüncelilik, düzgün spor, efendilik, erdemlilik, fanatik olmama, fedakârlık, fena hareketlerden kaçın- lenmektedir.
ma, fırsat eşitliği, güvenilirlik, güzellik, hak yememe, hakaret etmeme, hakemi yanıltmama, haysiyet,
inançlılık, ince ruhluluk, insaflılık, insanlık, insancıllık, iyi huyluluk, iyimserlik, iyi niyetlilik, iyi karakterlilik,
kardeşlik, kendine hâkim olma, kibarlık, kin tutmama, kötü söz söylememe, kurallara uyma, kurallara ge-
rek kalmadan anlaşma, medeni davranış, mertlik, mükemmellik, nezaket, namusluluk, olgunluk, onurlu 6.3.4. Fair Play Komisyonlarının Tarihsel Gelişimi
davranma, ölçülülük, özgürlük, özveri, paylaşım, rakibi düşman görmeme, ruh güzelliği, sabırlılık, sami-
miyet, saygı duyma, saygınlık, sevecenlik, sevgi, soğukkanlılık, sonucu kabullenme, spora bağlı kalma, Fair play kavramının ortaya çıkışı, 15. yüzyılın ikinci yarısında İngiliz turnuva kurallarında yer alan
sporcuyu koruma, sporseverlik, sportmenlik, şiddeti reddetme, terbiyelilik, tutarlı davranma, uygarlık, ve centilmenlik dışı davranışlar için kullanılan “foul play” ifadesine dayanmaktadır. İlk olarak günlük ha-
uyumluluk, yardımlaşma, yenme ve yenilmeyi öğrenme gibi kavramlar fair play ruhunu açıklayan kav- yatta “fırsat eşitliğini korumak” ve “şövalyece düşünüş tarzını göstermek” anlamında 16. yüzyıl sonların-
ramlardır. da William Shakespeare (Vilyım Şekspir) tarafından kullanılan fair play kavramı, spor diline 18. yüzyılda
Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi Fair Play Komisyonu, fair play olgusunun ülke genelinde yay- girmiştir.
gınlaştırılması amacıyla her yıl “Türkiye Fair Play Ödülleri” yarışması düzenler ve yarışmanın ödül töreni, Fair play, Uluslararası Olimpiyat Komitesinin 1981
Olimpiyat Evinde yapılır (Görsel 6.19). Bu yarışmalarda ödül kazanan isimler; sergiledikleri davranışlar, yılında Uluslararası Fair Play Konseyini (CIFP) tanıyıp bir ku-
yaptıkları çalışmalar ve verdikleri hizmetlerle Dünya Fair Play Konseyi (CIFP) ve Avrupa Fair Play Birliği ruluşu olarak kabul etmesinden sonra IOC’ye bağlı tüm Millî
(EFPM) tarafından düzenlenen dünya ve Avrupa fair play ödüllerine aday gösterilir. Olimpiyat Komitelerince gündeme alınmıştır. IOC’nin her
komiteye fair play ile ilgili bir komisyon kurulmasını tavsiye
etmesi üzerine TMOK da bu konuda çalışmalara başlamıştır.
17 Kasım 1981’de Turgut Atakol’un başkanlığında toplanan
TMOK Yönetim Kurulu, TMOK Fair Play Komisyonunu oluştur-
muştur (Görsel 6.20).
1993’te Uluslararası Olimpiyat Komitesi statüsüne uy-
gun bir Fair Play Yönetmeliği’nin hazırlanmasıyla “ülke çapın-
da fair play ruhunun yayılması, anlaşılması ve ödüllendirilme-
ye layık olanların belirlenmesi” görevlerini üstlenen TMOK Fair
Play Konseyi kurulmuştur. Konsey, 1994’ten itibaren Fair Play
Ödülleri’ni “davranış”, “kariyer” ve “tanıtım” dallarında ayrı ayrı
vermeye başlamıştır.
TMOK Fair Play Konseyi, fair playin sadece spora iliş-
kin bir kavram olmadığından hareketle 1998’den itibaren top-
lumsal olaylarda yer alan örnek kişi ve kurumları da fair play
açısından değerlendirmeye başlamıştır. Bu yüzden 1999 Tür-
kiye Fair Play Ödülleri, Toplumsal ve Sportif Fair Play Ödülleri Görsel 6.20: Turgut Atakol
olmak üzere iki ana başlık altında verilmiştir.

Görsel 6.19: Fair play ödülleri

148 OLİMPİYATLAR OLİMPİYATLAR 149