Page 53 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

3. • Türk kültüründe beden eğitimi ve sporun önemini ve yerini kavrayabileceksiniz. na getirmişlerdir. Türk kültürünün en önemli unsurlarından biri de beden hareketleridir. Bu hareketler,
Tarih sahnesinde derin bir geçmişe sahip olan Türkler, oldukça yüksek bir medeniyet meyda-
NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?
hayatın hemen hemen her alanına sirayet etmiştir. Sporu toplumsal hayatın içinde yaygın bir şekilde
ÜNİTE • Hunlar, Göktürkler, Uygurlar ve Oğuzlarda sporun yerini açıklayabileceksiniz. kullanarak hem sağlıklı ve güçlü bedenlere sahip nesiller hem de askerî anlamda önemli başarılar elde
eden ordular yetiştirmişlerdir.
• Eski Türklerde yapılan okçuluk, avcılık, güreş, kayak, seğirtmek ve koşu sporlarını
Türkler, güçlü olan yaşar ilkesinin egemen olduğu eski çağlarda güçlü ve diri olmak için her

öğreneceksiniz.
• Selçuklularda beden eğitimi ve sporun önemini ve yerini kavrayabileceksiniz. zaman beden kültüründen faydalanmışlardır. Bunun için de sporu bir eğitim aracı olarak görmüşler ve
içinde bulundukları toplumları hep sporla eğitmeye çalışmışlardır.
Türklerde insan vücudunun geliştirilmesi düşüncesinin bozkır hayatına uyum sağlama sürecinin
bir sonucu olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Yaşadıkları bölgelerde hâkim olan iklim şartları, coğrafi
konum, tabiat yapısı ve bitki örtüsü Türklerin hem ekonomik ve kültürel hayatına hem de vücut kültür-
lerine ve sportif aktivitelerine yansımıştır.
HAZIRLIK SORULARI Türk sporlarının bölgenin coğrafi ve iklim koşullarına göre şekillenmiş bir zamanı olduğu, ge-
nellikle işlerin yoğun olmadığı hasat sonu ve bahar aylarının başında veya düğün merasimi gibi önemli
1. Türk tarihinde beden eğitimi ve sporun ortaya çıkışı nasıl olmuştur? törenlerde yapıldığı bilinmektedir.
2. Eski Türklerde sporun önemi ve yeri nedir? Millî ve dinî ritüelleri bünyesinde barındıran geleneksel Türk sporları, Türk örf, âdet ve gelenekle-
3. Eski Türklerde yapılan spor türleri nelerdir? Bilgi teknolojilerini kullanarak araştırınız. rindeki dostluk, yardımseverlik ve misafirperverlik örneklerinin sergilendiği faaliyetlerdir. Yarışmayı esas
4. Eski Türklerin yaptığı spor dallarından hangileri ilinizde hâlâ yapılmaktadır? Araştırınız.
alan ama asla kazanmanın ön planda olmadığı ve iyi oyun ruhunun en güzel örneklerinin sergilendiği
sportif aktivitelerdir.
Tarih boyunca Türk kültüründe yer alan sportif faaliyetler arasında binicilik, atıcılık ve güreşin
3.1. TÜRK KÜLTÜRÜNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ön planda olduğu görülmektedir. Ancak Türklerin bu spor dallarının dışında kılıç, okçuluk, at yarışları,
çöğen (polo), cirit, mızrak, gökbörü, tepük (futbol), seğirtmek (koşu), avcılık, kayak, boks, süngü, yüzme,
Hareket, canlılığın tek belirtisi olduğu gibi aynı zamanda beden eğitiminin de en önemli unsu- matrak, tomak, taş atma, tuluk oyunu, ağırlık kaldırma, yağlı direk ve yaya koşuları gibi spor dallarıyla da
rudur. Tarih boyunca insanlar, kendilerini ve ailelerini tehlikelere karşı korumak için vücutlarının muhtelif ilgilendiği bilinmektedir (Görsel 3.2, 3.3).
yerlerini silah olarak kullanmışlardır. Bir yerden bir yere yürümüşler, tehlikelerden kaçabilmek ve hay-
vanları avlayabilmek için koşmuşlar, arazilerin yapısına göre yüksek, uzun ve derinlemesine sıçramalar
yapmışlar, kayalıkları aşmak ve ağaçlara tırmanmak zorunda kalmışlardır (Görsel 3.1). Doğadaki diğer
canlılarla ve birbirleriyle yakın mücadeleye girmek zorunda kaldıklarında vücutlarını ve kas kuvvetlerini
kullanmayı, güreşmeyi öğrenmişler ve zaman içinde bu özelliklerini geliştirmişlerdir. Hayatta kalabilmek
amacıyla yaptıkları bu hareketlerin bugünkü beden eğitimi ve sporun temelini oluşturan hareketler ol-
duğu görülmektedir.

Görsel 3.2: Binicilik Görsel 3.3: Okçuluk

Geleneksel Türk sporlarının tarihî ve kültürel açıdan genel özelliklerine bakıldığında hepsinde
dostluk, kardeşlik ve yiğitlik temalarının göze çarptığı görülür. Bu faaliyetlerin toplumsal bütünleşmeyi
Görsel 3.1: Sürek avı sahnesi. Kuzey Azerbaycan, Baki, Gobustan kaya üstü resimleri. MÖ VIII. yy. Erken Neolitik Dönem. sağlamada önemli işlevleri olduğu ve serbest zaman faaliyeti olarak yapıldığı da bilinmektedir.

50 TÜRK TARİHİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TÜRK TARİHİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR 51