Page 12 - RİTİM EĞİTİMİ VE HALK DANSLARI 11

Müziğin iki önemli unsuru, ritim ve melodidir. Ritim, hareketi ifade eden öncelikli unsurdur. Melodi
ise belli bir duyguyu yansıtma için yan yana getirilen notalar dizisidir (Görsel 2.2).

Zilli tef, ksilofon (metalofon), kastan- Ahşap marakas Üçgen zil (Triangle)
yet, guiro, blok ton, çubuk tef, ahşap
çubuklar, zilli tef, zilli çubuk, parmak
zili, üçgen zil, marakas
Görsel 2.2: Orff çalgıları
Kişinin denge, rahatlık, esneklik ve hız kazanmasında müziğe uyumlu hareketlerle eşlik etme, şar-
kılı oyunlar, orff çalgıları (ritimsel ve ezgisel) ve halk dansları etkilidir. Ritim eğitimi, bedeni doğru kullana-
bilme ve bu sayede bireyin ruhsal gelişim ve öz güvenini olumlu yönde etkileme açısından çok önemlidir.
Ritimde bireyi eğitmenin doğru yolu, fiziksel hareketlerle mümkündür (Görsel 2.3).
Konu ile ilgili açıklamaları içerir.
Görsel 2.3: Ritim grup çalışması
BİLGİ NOTU Émile Jacques Dalcroze
Ritme fiziksel tepki verme düşüncesini bir
sisteme dönüştüren kişi Émile Jacques Dalc-
roze’dir (Emile Ceks Dalkıruze) (Görsel 2.4).
Bu sistem, Dalcroze Eurythmics (Dalzuritmiks),
“ritmik anlayış geliştirme” metodu olarak bilin-
mektedir. Dalcroze sisteminin temel hedefi; be-
yin, beden, duygular arasında denge ve uyumun oluşturul-
masıdır. Bu sistem, hareketlerle müziğin ifade edilmesidir.
Öğrencilerin aktif dinleme ve fiziksel tepki verme esasına
dayanmaktadır. Dinleme eğitimi, müzik eğitiminin başlangıç
ve bitişini oluşturmaktadır. Müzik eğitimini, işlevsel olarak
dinlemeye dayandırmaktadır. Çocukta ritim duygusundan
başlamak suretiyle müzik eğitiminin verildiği bu metotta, yal-
nız ritim eğitimi değil solfej ve kulak eğitimi de verilmektedir. 2. ÜNİTE
Görsel 2.4: Émile Jacques Dalcroze
31
DERS DIŞI ETKİNLİK
Çocuklarda ritim duygusunun gelişimini gözlemlemek üzere 8-10 yaş arasında, çevrenizde
ulaşabileceğiniz, en az iki en fazla dört kişiden oluşan bir öğrenci grubu oluşturunuz. Bu grup
ile önceden belirlediğiniz, yaş grubuna uygun olabilecek, en fazla dört ölçüden oluşan, hare-
ket temelli ritim kalıbını, üç ayrı günde yarımşar saat çalışınız. Süreçteki kavrama-öğrenme
farklarını ve sebeplerini gözleyiniz. Yaptığınız çalışmayı aşağıdaki formu doldurarak değer-
lendiriniz. Elde ettiğiniz sonuçları sınıf ortamında arkadaşlarınızla karşılaştırınız.
Çocuklarda ritim duygusunun gelişimini değerlendirmek amacıyla aşağıda verilen kontrol lis-
tesini doldurunuz.
1. Gün 2. Gün 3. Gün
ÖLÇÜTLER
Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Konuya ilişkin kazanımı pekiştirmek amacıyla ders dışında yapıla-
Nota değerlerinin doğruluğunu başarı ile uygular.
Harekete uyum doğruluğunu başarı ile uygular.
Pozisyon doğruluğunu başarı ile uygular. cak etkinlikleri içeren bölümdür.
Tempo doğruluğunu başarı ile uygular.
YORUM:
2.2. HALK DANSLARI
Halk: Bir ülkedeki yurttaşların bütünü ve kamu olarak tanımlanan halk sözcüğü, Arapça kökenlidir.
Dans: Müzik temposuna uyularak yapılan ve estetik değer taşıyan düzenli vücut hareketleridir (Görsel 2.8
ve 2.9)
Görsel 2.8: Çin halk dansları Görsel 2.9: Polonya halk dansları
Halk Dansları: Ait olduğu toplumun karakterini taşıyan; kişilerin müşterek duygu, düşünce ve davranışları-
nı sergileyen kültürel kimliktir. Halk dansları halkın yaşam biçiminden, yaşamının her döneminde yarattığı Yarışmaya katılan toplulukların her türlü itiraz için itiraz bedeli ödemeleri gerekmektedir. O yıl için
maddi ve manevi ögelerden kaynaklanmaktadır. İnsanın kendisiyle ve doğayla olan ilişkileri, halk dansla- belirlenen itiraz bedeli, düzenleme kurullarına ve/veya Federasyon temsilcisine bir tutanak ile teslim edi-
rında belirgin bir biçimde görülür. Toplum yapısındaki farklılık, sosyoekonomik etkiler, farklı doğa ve iklim lerek yapılmaktadır. Teslim edilen itiraz ücreti, haklı bulundukları takdirde ilgili topluluğa iade edilmektedir.
koşulları halk danslarının biçimlerinin şekillenmesinde önemli yer tutmaktadır (Görsel 2.10 ve 2.11). İnceleme sonunda, toplulukların haksız olması hâlinde ise itiraz ücreti, Federasyonun gelirine kaydedil-
mektedir. Usulüne uygun olarak yapılan itirazlar, yetkili kurullarca karara bağlanmaktadır. Kararın tebliğ
tarihinden itibaren yedi gün içerisinde kulüplerin bir üst kurula itiraz hakkı vardır. Yarışma sonrasında da
itiraz edilebilmektedir ancak oyuncular ile ilgili itirazın değerlendirmeye alınabilmesi için yarışmanın devam
ediyor olması gerekmektedir. Yarışma sona ermişse itiraz değerlendirmeye alınamamaktadır. İtirazlar usu-
lüne uygun olarak yapılmamışsa kulüplerin itirazları değerlendirilmemektedir. Ancak itiraza konu olabilecek
durumlar, ihbar kabul edilerek düzenleme kurulları veya Federasyon tarafından değerlendirilebilmektedir.
Hakemlerin vermiş oldukları puana itiraz edilememekte ve puanlar değiştirilmemektedir. Hatası ilgili ku-
rullarca tespit edilen hakemler, Federasyon Disiplin Kuruluna sevk edilmektedir. Yarışma sonunda idareci
veya antrenörlerin sonuçlarla ilgili sözlü bilgi edinmek için hakem odasına girmesi yasaktır. Hata ve puanla-
2. ÜNİTE rıyla ilgili bilgi edinmek isteyen idarecilerin resmî bir dilekçeyle düzenleme kuruluna müracaat hakkı vardır.
Federasyon, en geç 30 gün içerisinde yazılı olarak bilgi vermekle yükümlüdür.
Görsel 2.10: İspanya halk dansları Görsel 2.11: Türk halk dansları (zeybek)
33
MERAKLISINA
OSMANLI DÖNEMİ’NDE KULLANILAN KUMAŞ TÜRLERİ
1. Aba: Günümüzde hâlen dokunan ve kullanılan kalın yüzlü bir kumaştır. Yıkanmış ve taranmış yün
yapağının keçeleştirilmesiyle elde edilmektedir.
2. 3. Abani: İpekli, kalın bir kumaştır. Geniş desenleri, renkli ipekle işlemelidir. Döşemelik kumaşlardandır.
Ahmediye: İpekli, düz bir kumaştır. Çeşitlerinden biri olan fitilli ahmediye kumaşları, en çok kullanılan
Öğrenilen konuya dair daha ayrıntılı bilgi vermek amacıyla oluş- 4. ve en meşhur olanıdır.
Alaca: İç giyimde ve çeşitli ihtiyaçlarda kullanılan pamuklu dokumadır. Bursa, Manisa, Halep işi ala-
calar meşhurdur.
turulan bölümdür. 5. Altıparmak: Çizgileri çeşitli renklerden yapılan, yarı ipekli bir kumaştır. Bu renkler en az üç renk bir ara-
da kullanılmıştır. Renk sayısının zamanla altıya kadar yükseldiği görülebilmektedir. Bu kumaş özellikle
erkek gömlekleri ve kadın elbiselerinin dikiminde kullanılmıştır.
7. 6. Arşın: Altın, gümüş ve ipekle dokunmuş; özellikle giyimde kullanılmış bir kumaş türüdür.
Atlas: İnce ipekten, sık dokulu, düz renkte, sert ve parlak bir kumaştır. Atlas kaftanlar en çok kırmızı,
mor, mavi ve yeşil renklidir. Atlas, tel adedine ve doku özelliğine göre değerlenen bir kumaştır. Padi-
şahlara ait giyim eşyaları arasında atlas kaftanlara çokça rastlanmaktadır. Düz dokulu atlasların yanı
sıra uzunlamasına yollu olan ve taraklı denilen atlas kumaşlar da kullanılmıştır. Kaliteli atlas türleri, diba
olarak da adlandırılmaktadır.
8. Astar: Kürk kaplama ve astarlamada kullanılan kumaş türüdür. Genellikle pamuklu, nadiren ipekten
dokunmuştur.
9. Beledi: Bu kumaşa İzmir ve Bursa’da “beledi”, Konya’da “velidi”, diğer bölgelerde “Karaoğlan dimisi”
denmiştir. Dokuma maddesi tamamen pamuktur.
10. Bindallı: Büyük dallarla süslü, ipekli bir kumaştır.
11. Bürümcük: Düz ve kıvrak olarak iki türü bulunur. Kadın ve erkek iç giyimine ait çamaşırlarda kullanıl-
mıştır. Kadın giyimleri, yatak ve yorgan çarşafları bürümcük kumaştan yapılmıştır. Bazılarının tamamı
ipek dokuludur ya da pamuk ve ipek karışımlıdır. En tanınan bürümcük kumaşları; Üsküp, İskodro,
Bursa ve Kastamonu’da dokunmuştur.
12. Car: Örtünmeye uygun büyüklükte, bir veya iki kanat hâlinde, pişmiş ipekle dokunmuş bir kumaştır.
13. Çatma: Kadifenin bir cinsi olan çatmanın süsleme ve desenleri kadifeye göre daha kabartmalıdır. Eski
GÜL KURUTTUM kayıtlarda âlâ, evsâd, ednâ türleri ile “kadife-i çatma” olarak geçmektedir. Dokunduğu bölgelere göre
Üsküdar, Bursa, Bilecik ve Aydos çatmaları ismiyle anılmaktadır. Çatma kumaşta zemin, ipek olup
Derleyen: Muzaffer SARISÖZEN desenler (çiçekler) kabartma kadifedir. Çatmaların çoğu lale desenlidir. Altın telli çatma ise çok değerli
Yöresi: Hatay
Adagio Kimden Alındığı: Mehmet İPEK 14. bir kumaştır.
Canfes: Atkı ve çözgüsü ince bükülmüş, dört ayrı renkten dokunmuş, renkli ve ince bir ipekli kumaştır.
_ 11 œ' œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œn U Bir kat çözgü, bir kat atkı ipliği sıralaması ile örgü özelliğinde dokunmuştur. Başlıca çeşitleri arasında
& 8 3. ÜNİTE
80
_ œ
& œ œ œ œ œ' œ œ œ œ œ œ œ œ œ . .
HOŞ GELİŞLER OLA MUSTAFA KEMAL PAŞA
Derleyen: Muzaffer SARISÖZEN
Yöresi: Kars Konu ile ilgili öğrenilen bilgilerin ve kazanılan becerilerin ölçüldüğü
Allegro Kimden Alındığı: Yöre Ekibi
çalışmaları içeren bölümdür.
& _ 12 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
8
J
J
J
J
_ j j
& œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ
_ j j
J J
& œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ
DERS İÇİ ETKİNLİK
Aşağıdaki ritim notasının ölçülerindeki eksik vuruşları, kendi belirleyeceğiniz uygun nota
değerleri ve/veya sus işaretleri ile tamamlayınız. Konu ile ilgili görüntülere ait genel ağ adreslerine yönlendiren kare-
œ œ œ œ œ œ œ
kodlardır.
„ œ œ œ œ . œ œ œ Œ Œ
a) Ritmik ezginin ölçü belirtecini bulunuz.
b) Verilen örneğin hangi usule ait olduğunu ve bu usulün vuruş kalıbını bulunuz.
4. ÜNİTE
97
10