Page 39 - RİTİM EĞİTİMİ VE HALK DANSLARI 11

Yan sayfada, bölgelere göre türlerin dağılımı genel bir çerçeveyle Türkiye haritası üzerin-
de gösterilmiştir (Harita 2.1).
Halk dansları bölgelere göre beşe ayrılır.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu: Halay türü halk dansları bu bölgelerde yaygın olarak görülmek-
tedir. Davul, zurna, klarnet, bağlama, ney, zambır eşliğinde oynanan halk danslarıdır. Halaylar, benzer
karakteristik özellikleri taşır ve ait oldukları coğrafi şartları yansıtır. Danstaki hareketlere ağırlama, yanlama,
belleme, hoplatma, sektirme gibi yavaştan hızlıya değişen adlar verilir. Halay türünün görüldüğü başlıca
iller: Elazığ, Bitlis, Gaziantep, Şanlıurfa, Muş, Hakkâri ve Adıyaman’dır.
Doğu Anadolu’nun Kars, Erzurum, Ağrı illeri ve çevresinde ‘‘bar’’ türü halk dansları da görülmekte-
dir. Bar türünün eşlik çalgıları ise davul, zurna, mey ve zilli deftir (Görsel 2.15).
Doğu Anadolu’nun Azerbaycan sınırına yakın kuzey illerinde halay ve bar türleri ile birlikte aynı
zamanda kültürel etkileşimden dolayı, ‘‘Azeri halk dansları’’nın etkilerinin görüldüğü danslara da rastlan-
maktadır. Başlıca eşlik çalgıları koltuk davulu, nagara, goşa nagara, garmon, akordeon, tar, balaban ve
duduktur. Görüldüğü iller arasında Iğdır, Kars, Ardahan sayılabilmektedir.

Zilli tef, koltuk davulu, bendir Kaval, zurna, mey, sipsi, kaba zurna

Kemençe Akordeon

Görsel 2.15: Türk halk danslarında yaygın olarak kullanılan vurmalı ve üflemeli sazlardan bazıları
Karadeniz: Horonlar bu bölgede yaygın olarak görülen halk danslarıdır. Kendi içinde de farklı ka-
rakteristik özelliklere, zengin dans ve müzik çeşitliliğine sahiptir. Eşlik çalgılarından bazıları kemençe, akor-
deon, tulum, davul, koltuk davulu, garmon ve zurnadır. Horon türü halk dansları Samsun, Ordu, Trabzon,
Rize illeri ve çevrelerinde görülmektedir.
Bu bölgenin kuzeyinde yer alan Artvin, Gümüşhane illerinde ise ‘‘bar’’ türü halk dansı örnekleri de
görülmektedir.
Tokat ili ise Karadeniz’de olmasına rağmen bu yörenin dışında karakteristik özelliklere sahip özel
bir alan olarak sayılmalıdır. Tokat ili ve çevresinde halay türünün örneklerine rastlanmaktadır.
Ege ve Akdeniz: Ege’nin büyük bölümünde zeybek dansları görülmektedir. ‘‘Zeybeklik’’, ‘‘Efelik’’,
‘‘Kızanlık’’ gibi terimler de bu dansı icra eden dansçılar için kullanılır. Zeybek danslarının ana eşlik çalgıları;
kaba zurna, davul, klarnet, bağlama, def, darbuka, delbek, zilli maşadır. Görüldüğü başlıca iller İzmir, Aydın, 2. ÜNİTE
Denizli, Uşak, Muğla, Kütahya, Bilecik, Çanakkale’dir.

37