Page 57 - Ortaöğretim Veli Rehberlik Kitabı 1

Akran Zorbalığı ve Siber Zorbalık

AKRAN ZORBALIĞI VE SİBER ZORBALIK

Akran Zorbalığı
Zorbalık bir kişinin kendi çıkarı ve memnuniyeti doğrultusunda kendini koruyamayacak kişilere karşı baskı uygulaması,
onların özgürlüklerini kısıtlaması ve onlara zarar verici davranışlarda bulunmasıdır. Akran zorbalığı ise bahsedilen zarar
verici davranışların aynı yaş grubundan kişiler tarafından gerçekleştirilmesidir.

Bir davranışın zorbalık olarak tanımlanabilmesi için şu özellikleri taşıması gerekir:
» Davranış bilinçlidir ve doğrudan karşıdaki kişiye zarar vermeyi amaçlamaktadır.

» Davranış bir defa olmuş bitmiş bir şey değildir, tekrarlanmaktadır.
» Davranışı gösteren (zorba) öğrenci ile zorbalığa maruz kalan (mağdur) öğrenci arasında çeşitli nedenlere bağlı
güç dengesizliği vardır.

Akran zorbalığında zorbalığı uygulayan, zorbalığa maruz kalan, hem zorbalık yapan hem de zorbalığa maruz kalan ve
zorbalığı izleyen öğrenciler vardır. Çoğunlukla öğrencileri zorba olmaya, zorbalığa maruz kalmaya ya da bu süreci iz-
leyerek sessiz kalmaya iten çeşitli nedenler vardır. Örneğin fiziksel şiddetin yaygın olduğu bir ailede yetişen çocukların
ailelerindeki şiddeti model alması ve akranlarına zorbalık uygulaması daha muhtemeldir. Aynı şekilde kendi haklarını
savunamayan ya da çabuk sinen çocukların zorbalığa maruz kalma olasılıklarının daha yüksek olduğunu söyleyebili-
riz. Ayrıca aile içinde yaşanan iletişim sorunları, çatışmalar, şiddet, ihmal ve istismar gibi sorunlar çocukların zorba ya
da mağdur olmalarında etkili olabilir. Çocukları aşırı koruyan, çocuğa görev ve sorumluluk vermeyen ebeveynlerin de
çocukların istenmeyen davranış özellikleri göstermesinde etken olabileceği söylenebilir. Olumsuz koşullarda büyüyen
çocuklarda başkalarından üstün olma, zarar verici davranışlarıyla gurur duyma, diğerlerinin duygularını anlamama,
duygularını kontrol edememe, sosyal duygusal gelişim yönünden yetersiz, öz güvensiz olma, haklarını savunamama,
kendini ifade edememe gibi özellikler görülebilir. Bu nedenle ebeveynlerin sağlıklı bir aile ortamını inşa ederek çocukla-
rını zorbalıktan ya da zorbalık yapmaktan koruyabileceği unutulmamalıdır.
Akran zorbalığının mağdur öğrenciler üzerinde olumsuz etkileri vardır. Zorbalığa maruz kalan öğrenciler sıklıkla kendi-
lerini değersiz görür, mutsuz hisseder ya da kızgınlık ve çaresizlik gibi olumsuz duygular yaşarlar. Bunun yanı sıra bu
öğrencilerde baş ağrısı, karın ağrısı, mide bulantısı ya da gece altını ıslatma gibi fiziksel belirtiler de ortaya çıkabilir.
Zorbalığa maruz kalan öğrencilerin okula bağlılıkları azalır ve çoğunlukla akademik başarıları da düşer.

Akran zorbalığının zorba öğrenciler açısından da olumsuz sonuçları vardır. Zorbalık yapan öğrenciler genellikle okulla
ilgili çeşitli sorunlar yaşarlar. Bu öğrencilerin okula bağlılıkları ve okul başarıları daha düşüktür. Yapılan araştırmalar, ço-
cukluğunda zorbalık yapmış kişilerin otuzlu yaşlarına geldiklerinde bir suça karışma ve sabıka kaydı alma olasılıklarının
zorbalık yapmayanlara göre 2,5 kat daha fazla olduğunu göstermektedir.

Akran zorbalığının yalnızca mağdur ya da zorbalık yapan öğrenciler açısından zararlı sonuçları olmadığını, zorbalığı
izleyen gençlerin de bundan olumsuz etkilendiklerini söylememiz gerekir. Olaya tanık olan ancak doğrudan olaydan et-
kilenmeyen gençler de benzer şeylerin kendi başlarına gelebileceğini düşünerek endişelenebilir ya da mağdurun kendisi
ile empati yaparak onun yaşadıklarından fazlasıyla etkilenebilirler. Bu noktada zorbalığın tüm öğrenciler için son derece
yıkıcı etkileri olduğunu bu nedenle herkesin bu konuda çok dikkatli olmaları gerektiği söylenebilir.

Zorbalık farklı şekillerde gerçekleşebilir. Bunları fiziksel zorbalık, sözel zorbalık ilişkisel/sosyal zorbalık ve sanal zorbalık
olarak sınıflandırabiliriz.

Fiziksel zorbalık, bir başkasına yönelik fiziksel güç kullanarak zarar vermektir. Vurma, tekme atma, tükürme, eşyalarını
izinsiz alma, eşyalarına zarar verme gibi davranışlar fiziksel zorbalığa örnek olarak verilebilir.

Sözel zorbalık, bir başkasına yönelik olarak sözlerle yapılan zorbalık şeklidir. Hakaret, küfretme, ad takma, alay etme,
küçük düşürme ve bunun gibi davranışlar sözel zorbalığa örnek olarak verilebilir.

İlişkisel/sosyal zorbalık, bir başkasının sosyal ilişkilerini zedelemeye ve onun arkadaşlarıyla ilişkilerini bozmaya yö-
nelik yapılan zarar verici davranışlardır. Hakkında dedikodu çıkarmak ve yaymak, tehdit etmek, dışlamak, utandırmak,
taklit etmek gibi davranışlar ilişkisel/sosyal zorbalığa örnek olarak verilebilir.

57
57