Page 7 - Ortaöğretim Veli Rehberlik Kitabı 1

ÖN SÖZ GİRİŞ

İnsanların ebeveyn olmakla ilgili motivasyonları tarih boyunca çeşitli farklılıklar göstermiş-
tir. Soyu devam ettirme, sevme, sevilme isteği veya işlere yardımcı olacak insan gerekliliği
gibi pek çok sosyal, psikolojik ve ekonomik etken kişinin çocuğunun olmasını istemesinde
rol oynamıştır. Motivasyonu ne olursa olsun ebeveyn olmak, pek çok yaşamsal değişikliği de
beraberinde getirir. Tarihsel sürece bakıldığında çocuklarla ebeveynleri arasındaki ilişkinin
yapısının önemli değişimler gösterdiği söylenebilir.

20. yüzyıldan itibaren ebeveynlik, çoğu kez bebeğin anne karnına düşmesinden itibaren başla-
yan bir süreç olarak ele alınmıştır. Bu bakış açısına göre bebeğin kendi başına hayatta kalma
şansı yoktur, bu nedenle ebeveynler bebeğin ihtiyaçlarını gidermeli ve ona yaşamayı öğretme-
lidir. Teknoloji çağı olarak da adlandırabileceğimiz 21. yüzyıl; ebeveynlerin yaşamlarına, daha
önce var olmayan bazı zorlayıcı faktörlerin eklenmesine yol açmıştır. Bu yüzyılda teknolojide
yaşanan ve yaşamı önemli ölçüde etkileyen, ebeveynlerin işini bazen kolaylaştırsa da çoğu za-
man zorlaştıran etkenler yaşamımıza girmiştir. Bu etkenler arasında internetin yaygınlaşması,
akıllı telefonların ve yapay zekâ gibi kavramların günlük yaşamın bir parçası hâline gelmesi
sayılabilir. Bu yüzyılda doğan çocukların değişen ihtiyaçlarına uyum sağlamak, günümüzde
ebeveyn olmanın belki de en zorlayıcı tarafı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca bu dönemin
getirdiği önemli yeniliklerden bir tanesi de teknolojik değişimin hızı nedeniyle bu alanda ebe-
veynlerin öğretici rolünden çıkarak çocuklarından öğrenen rolüne girmiş olmalarıdır. Öte yan-
dan ne kadar teknolojiye hâkim olursa olsun ergenler, hâlâ ebeveynlerinin desteğine ihtiyaç
duyarlar. Örneğin ergenlerin çevrim içi güvenlikten dijital bilgilerin güvenilirliğini değerlendir-
meye kadar dijital dünyada sorumlu bir şekilde nasıl gezebileceklerini öğrenmeye ihtiyaçları
vardır. Bu bağlamda 21. yüzyıl ebeveynliği sadece gerçek hayatta değil dijital dünyada da ebe-
veynlerin çocuklarına örnek olduğu, sürekli öğrenmenin ve öğretmenin gerçekleştiği bir süreç
olduğu söylenebilir. Kendi ebeveynleri “dijital ebeveynlik” diye bir ifadeyle karşılaşmamışken
günümüz ebeveynlerinin ergenlerin ekran ve internet kullanımına dair net kurallar belirleme-
si, onlara rehberlik etmesi ve onları sorumlu dijital vatandaşlığa teşvik etmesi gerekmektedir.
Bununla birlikte hem ebeveynlerin hem de ergenlerin teknolojiyi iletişim, öğrenme ve yaratı-
cılık için bir araç olarak kullanmaya, değişimleri takip etmeye ve gerçek hayatla dengelemeye
ihtiyaçları vardır. Ebeveynler 21. yüzyıl ebeveynlik becerilerini geliştirerek ergenlik döneminin
zorluklarını güvenle aşabilir, çocuklarıyla ilişkilerini güçlendirebilir, ergenlerin psikolojik ola-
rak daha dayanıklı ve sorumlu bir birey olarak gelişmelerini destekleyebilirler.

Ebeveyn olmanın getirdiği zorluklarla baş etmenize ve ebeveynlik becerilerinizi geliştirmeni-
ze yardımcı olmak, çocuklarınıza rehberlik ederken onları daha iyi tanımanıza, anlamanıza ve
onlarla yaşadığınız zorlukları daha kolay aşmanıza destek olmak amacıyla hazırlanan bu kitap,
alan uzmanları tarafından bilimsel veriler ışığında güncel, kolay anlaşılır bir dil kullanılarak ve
sizlerin sıkça sorduğu soruları da içine alacak şekilde tasarlanmıştır. Kitap Millî Eğitim Bakan-
lığı (MEB) ve UNICEF’in iş birliğiyle hazırlanmıştır.

Sizlere ve gençlerimize yararlı olması dileğimizle…