Page 156 - 3 Adım AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 3. ADIM

7. (I) Bilimsel bir tezi savunma amacıyla alanında uzman ki- 10. I. Mülakatın ve röportajın alanı görüşülen kişiyle sınırlıdır.
şilerce yazılan bilimsel makalelerde söz oyunlarına ve ka-
II. Mülakat esas olarak mülakat yapılan kişiye sorular sorula-
palı ifadelere yer verilmez, düşünceler doğrudan aktarılır.
rak gerçekleştirilir. Röportajda ise muhataplara soru sormay-
(II) Kelimeler genellikle temel anlamlarında kullanılır, bilimsel
la beraber bir olayı öyküleme, izlenim ve betimlemelere yer
terimlere yer verilir. (III) Öğretme ve bilgilendirmenin amaç-
verme de söz konusudur.
landığı açıklayıcı anlatımla bir düşünceyi çürüterek yerine
karşı düşünceyi yerleştirmenin amaçlandığı tartışmacı an-
III. Mülakatta bir kişiyi sorulara verdiği cevaplarla tanıtmak
latım biçimleri hâkimdir. (IV) Makalenin bilimsel yeterliliğine
amaçlanır. Röportajda ise bir olayı sorgulamak, bir gerçeği
zarar gelmemesi için uzun alıntılardan ve alıntılara sıkça baş-
ortaya koymak suretiyle kamuoyunu aydınlatmak amaçlanır.
vurmaktan kaçınılır. (V) Başkalarına ait düşüncelerin, sözle-
rin, verilerin, yapıtların tümünü ya da bir bölümünü kaynak Mülakat ile röportajın karşılaştırıldığı numaralanmış
göstermeden kullanmaya tekzip denir. cümlelerden hangilerinde yanlışlık yapılmıştır?
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi A) Yalnız I B) Yanlız III C) I ve III
yanlışı vardır? D) II ve III E) I, II ve III
A) I B) II C) III D) IV E) V

8. Şinâsi’nin Tercüman-ı Ahvâl gazetesinde yayımlanan ---- Türk
edebiyatında ilk makale örneğidir. Hüseyin Cahit Yalçın’ın
Fransızcadan çevirdiği, Servetifünun dergisinin ka patılmasına
sebep olan ---- adlı makale ile Ömer Seyfettin’in Genç Kalemler

dergisinde yayımlanan, Millî Edebiyat’ın dil anlayışını ortaya
koyan ---- makalesi türün tanınmış örnekle rindendir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi 11. Sait Faik’in Hişt, Hişt adlı öyküsünü inceleyen bir eleştirmen,
sırasıyla getirilmelidir? öyküyü şöyle yorumlar:
“Hişt diyen kim? Okurken, biz de öykü kişisiyle, sonra bah-
A) Müntehabât-ı Eş’arım - Kavgalarım - Türklük Mefkûresi
çıvanla birlikte, arıyoruz. Bu konuda metnin doğrudan doğ-
B) Tercümân-ı Ahvâl Mukaddimesi - Edebiyat ve Hukuk -
ruya ilettiği varsayımları izliyoruz. Arkadan seslenen biri
Yeni Lisan
mi? Devedikenleri, karabaşlar, yapraklar mı? Kuş mu, yılan
C) Tercümân-ı Ahvâl Mukaddimesi- Kavgalarım - Türklük Ülküsü mı, tosbağa mı, kirpi mi? Çalılar arasında saklanan biri mi?
Eşeğin otları yerken çıkardığı ses mi ‘hişt!’? Öykü kişisinin
D) Müntehabât-ı Eş’arım - Edebiyat ve Hukuk - Türklük Mefkûresi
düştüğü zihinsel bir yanılsama mı? Öykü kişisi kendi kendi-
E) Sarf Mecmuası - Kavgalarım - Yeni Lisan
ne mi ‘hişt!’ diyor boyuna? Bahçıvan mı? Papazın oğlu mu?
Okumamız boyunca metnin sözcükleriyle bilincimizde uyan-
dırılan bu soruların yanıtı hep açık kalıyor. Öykü kişisi için de
9. İşte, bir hikâye ortasında ölümün ve hayatın şiiri. Burada Sait öyle. Bir ara kendi kendine ‘hişt!’ demeye karar vermesi daha
Faik âdeta ölen dülger balığının ta kendisi olmuştur. Ölüm da karmaşıklaştırıyor durumu bizim için. Öyküdeki kişi sanki
duygusu ve düşüncesi, insanlarda yaşama sevincini ve var- vazgeçiyor ‘hişt!’ diyeni aramaktan. Bahçıvanla söyleşirken
lığın güzelliği şuurunu kuvvetli surette artırır. Biz Sait Faik’in bir an işi şakaya vuruyor bu konuda. Metinde dile getirilen bir
çağdaşları olan Cahit Sıtkı ve Orhan Veli’de de aynı karşıt dizi varsayımdan bir çıkarsama yapma işi okura kalıyor. (…)
duygulara rastlarız. Bu duyuş tarzı, estetiğin karşıtların den- Metinle, dolayısıyla da yazarla bir şeyi paylaşıyoruz. Biz de
gesi prensibine de uyar ve bu yazarların eserlerinin iç yapısı- işitiyoruz ‘hişt!’ çağrısını. Metin, yeni bir deney eklemiş oluyor
nı açıklar. yaşamımıza. Metnin, daha ilk anda seslenerek okuru içine
çekiverdiği soru-yanıt zinciri bu deneyle noktalanıyor.”
Sait Faik, diğer hikâyelerinde olduğu gibi bu hikâyesinde de
çevreye geniş yer verir. Yaşamak, çevreye uymak, çevre ile Bu parçada eleştirmenin izlediği eleştiri türü aşağıdakiler-
canlı münasebetler kurmak demektir. Dülger balığı kendi den hangisidir?
çevresinde mesuttur, çevresini değiştirdi mi ölür.
A) Esere dönük eleştiri
Bu parçanın aşağıdaki yazı türlerinden hangisine ait ol-
duğu söylenebilir? B) Okura dönük eleştiri

A) Deneme B) Fıkra C) Eleştiri C) Yazara dönük eleştiri
D) Topluma dönük eleştiri
D) Makale E) Söyleşi
E) Yapısalcı eleştiri

154