Page 92 - 3 ADIM AYT FELSEFE GRUBU

SOSYOLOJİ 3. ADIM

5. Günümüzdeki anlamıyla ilk kentlerin ortaya çıkışı, Sanayi 7. Bir toplumda alt tabakada yer alan bir ailenin üyesi olarak dünyaya
Devrimi ile olmuştur. Sanayi Devrimi ile birlikte kentlerin gelen bireyin ne ölçüde üst tabakalara geçme imkânı bulduğu
ekonomik yapısı tamamıyla değişmiş, makineye dayalı üretimin çeşitli sosyoekonomik koşullara bağlıdır. Bu koşulların belki
yapılması geleneksel köy yapılarını etkilemiştir. Fabrikaların de en önemlileri fırsat eşitliğinin sağlanması, rekabet etme
önündeki engellerin kaldırılması ve eğitim imkânlarıdır. Tüm
yakınında kurulan ve kente göç eden insanların oluşturduğu
gelişmiş çağdaş toplumlar bu bakımlardan her çeşit toplumsal
sanayi kentleri doğmuştur.
hareketliliği olanaklı kılan bir yapıya sahiptir.
• Kentler; çeşitli etnik grupları, kültür ve meslek grupları,
toplumsal sınıf ve tabakaları içine alan heterojen bir Buna göre toplumsal hareketlilik için aşağıdakilerden hangisi
yapıdadır. söylenemez?
• Belirleyici olan ekonomik etkinlikler sanayi, ticaret ve hizmet A) Fırsat eşitliği tabakalar arası geçişe imkân tanıyan önemli
sektörüdür. bir faktördür.
• Sağlık hizmetleri, altyapı, haberleşme; kültürel, siyasal
alan ve eğitim alanındaki yenileşme ve ilerlemeler kentlerin B) Çağdaş toplumlarda tabakalar arası geçiş mümkündür.
cazibesini artırmaktadır. C) Çağdaş toplumların bireye her türlü fırsat eşitliğini sağla-
maları beklenir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi kentlere ait bir özellik
değildir? D) Bireylerin gelir düzeyinde ve saygınlıklarındaki farklılığa
toplumsal hareketlilik denir.
A) Ürünlerin taşınmasında teknoloji ve ulaşım araçlarının E) Çağdaş toplumlarda bireylerin tabakadaki yerleri doğuş-
gelişmesi tan edinilen statülerle belirlenmez.
B) Köylerde üretim fazlalığının değişimi için pazar görevi
yapacak büyükçe bir yerleşim alanı olarak işlev görmesi
C) Makineye dayalı seri üretim ile ihtiyaç fazlası malların 8. • Sosyal sınıflar herhangi bir kanunla veya dinsel bir açıklama
üretilmesi ile belirlenmez. Sosyal bir sınıfa ait olma durumu aileden
D) Belirleyici olan ekonomik etkinliklerin ve tüketimin homojen miras alınan, kanuni ve geleneksel bir temele oturmaz.
yapıda olması • Bir kişinin sosyal sınıfının belirlenmesinde sahip olduğu statü
E) İş imkânlarının fazlalığı nedeniyle yoğun göç alması önemlidir ve bu statüler çoğunlukla “kazanılmış statü”lerdir.
Tabakalar arası hareketlilik mümkündür ve sıkça görülen
bir durumdur.
• Sosyal sınıf kişiler arasında özellikle maddi kaynakların
6. Kelebek etkisi, bir sistemin başlangıç verilerindeki küçük
mülkiyeti ve kontrolü gibi ekonomik temelli farklılıklara
değişikliklerin büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesine
dayanır. Unvan, prestij, geleneksel ve kültürel değerler gibi
verilen addır. Aşağıda bir makalenin özet kısmından alıntı
ekonomik temele dayanmayan farklılıklar önemini kısmen
yapılmıştır: yitirmiştir.
ÖZET • Sanayileşmiş ve ekonomik olarak gelişmiş toplumlarda
çoğunlukla ekonomik ölçütler esas alınarak oluşturulan üç
Bu çalışmanın amacı; modernleşme ekseninde hızla değişen
sınıftan söz etmek mümkündür.
toplumsal yapı ile birlikte çözülen aile yapılarını incelemek ve bu
çözülmelerin nedenini belirlemektir. Aile yapısı toplumsal Modern Toplumların Sınıf Temelli Tabakalaşma Piramidi
yapının devamı ve istikrarı için önemli bir tampon kurum
Büyük miktarda menkul ve gayrimenkul sahipleri,
niteliğindedir. Aile, yapısı gereği ne kadar sağlıklı bir özellik işveren, sanayici ve üst düzey yöneticiler.
Üst
arz ederse toplumsal yapı da o ölçüde sağlıklı bir karakter sınıf
arz etmektedir. Birey, toplumsal norm ve değerleri aile içerisinde
içselleştirerek sosyalleşir. Bu durum toplumda kelebek etkisi
Orta Masa başı iş yapan çalışanlar, profesyonel
yaratır. sınıf mesleklere sahip olanlar, devlet görevlileri.
Buna göre makale yazarının “kelebek etkisi” ile anlatmak
Alt
istediği aşağıdakilerden hangisidir? sınıf Genellikle imalatta çalışan işçiler, el emeği ile
çalışanlar, devlet görevlerinde daha alt ücretli
çalışanlar, endüstriyel tarım yapmayan köylüler.
A) Toplumsal yapının değişiminin çok kolay olduğu
B) Toplumsal yapının önemli bir unsuru olan aile kurumunun Buna göre modern toplumların tabakalaşma süreci ile ilgili
diğer ögelerde de değişime sebep olduğu aşağıdakilerden hangisine kesinlikle ulaşılamaz?
C) Toplumsal yapının en önemli değişimi, modernite A) Kişiler iyi bir eğitim alarak toplumsal sınıf atlayabilirler.
ekseninde gerçekleşen hızlı değişimler ile yaşamış olduğu B) Sosyal sınıfları belirleyen en etkili ölçüt ekonomik temellidir.
D) Aile yapısının değişime diğer toplumsal ögelere göre daha C) Gelirden ne kadar pay alındığı sosyal prestiji belirler.
dirençli olduğu D) Statüler verilmiş statüler olup doğumla belirlenir.
E) Aile kurumunun toplumsal yapının temel yapı taşı olduğu E) Üç sosyal sınıfın her birinin prestij ve unvanları farklıdır.

90