Page 56 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 10 27

2.ÜNİTE > Kalıtımın Genel İlkeleri Kazanım 10.2.1.1. Kalıtımın genel esaslarını açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Sınıflandırma Becerisi

Etkinlik İsmi OTOZOM MU? GONOZOM MU? 20 dk
Amaçları Otozomal ve gonozomal kromozomlarda taşınan genlerin kalıtımını açıklayabilmek. Bireysel

Yönerge Kalıtımın genel esasları ile ilgili metni okuyup verilen görseli inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Cinsiyetin belirlenmesini sağlayan kromozomlara
eşey kromozomları yani gonozom denir. Gonozom-
XX XY
lar, insanda X ve Y olmak üzere iki tiptir. X ve Y kro-
mozomları tamamen homolog değildir. Homolog ol-
mayan kısımlarda tek halde bulunan ve farklı
karakterlere etki eden aleller bulunmaktadır.

Gametler X X X Y Eşey kromozomlarının dışında kalan ve bireyin di-
ğer kalıtsal özelliklerini belirleyen genleri taşıyan
kromozomlara vücut kromozomları yani otozom
adı verilir. Otozomlarda aynı kalıtsal karakterle ilgili
olan farklı aleller bir araya geldiğinde, canlının dış
XX XY XX XY
F: görünüşünde etkisini gösteren alele baskın alel, bas-
kın alelle birlikte olduğunda etkisini gösteremeyen
alele ise çekinik alel denir.
Elif öğretmen, derste soyağaçları konusunu işledikten sonra öğrencilerinden otozomal çekinik kalı-
tım, otozomal baskın kalıtım, gonozomal (X kromozomuna bağlı çekinik kalıtım, Y kromozomuna
bağlı) kalıtım ile ilgili birer soyağacı hazırlamalarını istemiştir.
Doğru hazırlanmış soyağaçlarının her birinden birer örnek olacak şekilde dört tanesini tahtaya çizmiştir.

1. Elif öğretmen, numaralı soy ağaçlarından hangilerinin, kalıtım tipine karar verirken zorlanmıştır?
Cevabınızı gerekçesiyle yazınız.

1. SOYAĞACI 2. SOYAĞACI 3. SOYAĞACI 4. SOYAĞACI

2. Üçüncü soyağacının otozomal baskın kalıtım gösterdiği bilindiğine göre diğer soyağaçlarının kalıtı-
mını ne olmalıdır? Cevabınızı tabloyu doldurarak veriniz.

SOYAĞAÇLARI KALITILMA ŞEKLİ
1
2
3
4

55