Page 18 - COĞRAFYA 10. SINIF BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü COĞRAFYA 10 8

1. ÜNİTE > Doğal Sistemler Kazanım 10.1.4: Kayaçların özellikleri ile yeryüzü şekillerinin oluşum süreçlerini ilişkilendirir.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Alan Becerileri: Coğrafi Gözlem, Kanıt Kullanma
Etkinlik İsmi KAYAÇLAR VE YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ 10 dk.
Amacı Kayaçların özellikleri ile yer şekillerini ilişkilendirebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki görseller ve bilgilerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Peribacaları gövde ve başlık (şapka, takke) olmak üzere iki kısımdan oluşur. Peribacası oluşumun-
da kayaçların direnç farklılıkları oldukça önemlidir. Başlığı oluşturan kayaç, gövdeyi oluşturan
kayaca göre aşınıma karşı daha dayanaklıdır. Gövde genel olarak volkanik tüf, başlık ise bazalt,
andezit ve dasit kayaçlardan oluşur. Dirençli kayaçların bulunmadığı yerlerde badlands (kırgıba-
yır) topoğrafyası gelişmektedir.

Travertenler; kalsiyum bikarbonatça zengin suların yeryüzüne ulaştığında sıcaklık ve basınç ko-
şullarının değişmesine bağlı olarak bünyelerindeki karbondioksitin buharlaşması, kalsiyum kar-
bonatın da çökelmesi ile oluşur. Travertenler çeşitli renklerde bulunabilmektedir. Travertenlerin
rengi, suların fiziko-kimyasal özellikleri ile ilişkilidir. Kırmızı renk demir, sarı renk kükürt, beyaz
veya gri renk de kalsiyum iyonunun suda çözünmesinden ileri gelmektedir.

17