Page 159 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

69
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
FELSEFE 10
4. ÜNİTE: Felsefi Okuma ve Yazma Kazanım: 10.4.1. Felsefi bir metni analiz eder.
Alan Becerileri: Akıl Yürütme, Sorgulama, İfade Etme ve Yazma, Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Felsefi Okuryazarlık Becerisi ÖĞRETMEN
Etkinlik İsmi METİN ANALİZİ 25 dk.

Etkinliğin Amacı Felsefi bir metni analiz edebilme. Bireysel
Gerekli Materyaller: Etkileşimli tahta
Yönerge
Öğrencilerin aşağıdaki metni okuyup ilgili soruları cevaplamalarını sağlayınız.

Aristoteles’in devlet anlayışı, ahlak anlayışına sıkı sıkıya bağlıdır. Platon gibi onun için de insan her şeyden
önce sosyal bir varlıktır. Kendi değişiyle bir “zoon politikon”dur. Sosyal bir yaratık olduğu için de ahlak olgun-
luğuna insan ancak devlette, toplumda erişebilir; yine bu yüzden devletin asıl ereği, yurttaşları ahlak bakımın-
dan biçimlendirmek, olgunlaştırmaktır. İnsanda erdem için doğal bir yatkınlık vardır. Erdem bu doğal yatkın-
lıktan gelişecektir. Bir devletteki koşullar da bu yüksek ereği gerçekleştirecek gibi işlenmeli, düzenlenmelidir.
Hükûmet şekillerinin doğru ya da yanlış olduklarını gösterecek ölçü de ancak şu olabilir: Hükûmet, topluluğun
ahlakça düzelmesini, iyiliğini başlıca amaç olarak göz önünde bulunduruyorsa bu hükûmet şekli doğrudur;
bunu yapamayan her yönetim şekli de yanlıştır. Buna göre devletin iyi olup olmaması dış formuna, baştakile-
rin sayısına bağlı değildir. Devletin başında “bir” kişi, “birkaç” kişi ya da “herkes” bulunabilir, devlet de buna
göre şekil alır. Ama bir kişinin egemen olduğu şekillerde krallık doğrudur, zorbalık (tyrannis) yanlıştır; birkaç
kişinin egemen olduğu şekillerde bilgi ve düşünüşçe “en iyilerin” başta bulunduğu aristokrasi doğru, doğuş ve
zenginliğe dayanan oligarşi ise yanlıştır; herkesin egemen olduğu yasal bir düzen olan politeia doğru, yığı-
nın bir anarşisi olan demokrasi yanlıştır. Bu düşünceleri Aristoteles, Yunan tarihinin görgülerinden topladığı
zengin malzemeden çıkarmış, bu arada hükûmet şekillerinin nasıl zorunlulukla birbirlerinden çıktığını, nasıl
birbirlerine dönüştüğünü de göstermiştir.
Macit Gökberk, “Felsefe Tarihi” adlı eserinden alıntılanmıştır.

a. Metinde geçen felsefi kavramlar nelerdir?

b. Metinde hangi felsefi problem ele alınmaktadır?

c. Hükûmet şekillerinin doğruluğu için Aristoteles hangi ölçüyü benimsemektedir?

ç. Aristoteles, demokrasiyi neden yanlış bir yönetim şekli olarak görmektedir? Günümüz demokrasi
anlayışı üzerinden bu görüşü değerlendiriniz.
Öğretmene Not
Öğrencilere Aristoteles’in “Politika” adlı eserinde geçen “Demokrasi, herhangi bir bakımdan eşit
olan insanların mutlak olarak eşit oldukları fikrine dayanır. Herkes aynı derecede özgürdür, derler
öyleyse herkes mutlak olarak eşittir.” sözünü aktarınız. O dönem toplumlarında köle anlayışı oldu-
ğunu belirtiniz.

157