Page 160 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

69 FELSEFE 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

“METİN ANALİZİ”
ETKİNLİĞİ
ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KÂĞIDI

1. Aşağıdaki metni okuyup ilgili soruları cevaplayınız.

Aristoteles’in devlet anlayışı, ahlak anlayışına sıkı sıkıya bağlıdır. Platon gibi onun için de insan her şeyden
önce sosyal bir varlıktır. Kendi değişiyle bir “zoon politikon”dur. Sosyal bir yaratık olduğu için de ahlak olgun-
luğuna insan ancak devlette, toplumda erişebilir; yine bu yüzden devletin asıl ereği, yurttaşları ahlak bakımın-
dan biçimlendirmek, olgunlaştırmaktır. İnsanda erdem için doğal bir yatkınlık vardır. Erdem bu doğal yatkın-
lıktan gelişecektir. Bir devletteki koşullar da bu yüksek ereği gerçekleştirecek gibi işlenmeli, düzenlenmelidir.
Hükûmet şekillerinin doğru ya da yanlış olduklarını gösterecek ölçü de ancak şu olabilir: Hükûmet, topluluğun
ahlakça düzelmesini, iyiliğini başlıca amaç olarak göz önünde bulunduruyorsa bu hükûmet şekli doğrudur;
bunu yapamayan her yönetim şekli de yanlıştır. Buna göre devletin iyi olup olmaması dış formuna, baştakile-
rin sayısına bağlı değildir. Devletin başında “bir” kişi, “birkaç” kişi ya da “herkes” bulunabilir, devlet de buna
göre şekil alır. Ama bir kişinin egemen olduğu şekillerde krallık doğrudur, zorbalık (tyrannis) yanlıştır; birkaç
kişinin egemen olduğu şekillerde bilgi ve düşünüşçe “en iyilerin” başta bulunduğu aristokrasi doğru, doğuş ve
zenginliğe dayanan oligarşi ise yanlıştır; herkesin egemen olduğu yasal bir düzen olan politeia doğru, yığı-
nın bir anarşisi olan demokrasi yanlıştır. Bu düşünceleri Aristoteles, Yunan tarihinin görgülerinden topladığı
zengin malzemeden çıkarmış, bu arada hükûmet şekillerinin nasıl zorunlulukla birbirlerinden çıktığını, nasıl
birbirlerine dönüştüğünü de göstermiştir.
Macit Gökberk, “Felsefe Tarihi” adlı eserinden alıntılanmıştır.

a. Metinde geçen felsefi kavramlar nelerdir?

b. Metinde hangi felsefi problem ele alınmaktadır?

c. Hükûmet şekillerinin doğruluğu için Aristoteles hangi ölçüyü benimsemektedir?

ç. Aristoteles, demokrasiyi neden yanlış bir yönetim şekli olarak görmektedir? Günümüz demokrasi
anlayışı üzerinden bu görüşü değerlendiriniz.

158
Hazırlayan: Erkan ERKAN