Page 93 - Kimya - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

45 KİMYA 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge İki grup oluşturunuz. Gruplar hâlinde aşağıdaki işlem basamaklarını takip ediniz. Sabun ve deterjan
elde ederek aşağıdaki soruları cevaplayınız. Gerekli güvenlik önlemlerini almaya özen gösteriniz.
Gerekli Malzemeler
• 5 mL Hint yağı • Lavanta yağı • Gıda boyası (isteğe bağlı)
• 2 mL konsantre sülfürik asit • Defne yağı • Deney tüpü 10 tane
• 100 mL saf su • Hindistan cevizi yağı • 5 tane 500 mL’lik beher
• Zeytinyağı (toplam 200 mL) • Cam çubuk
• 30 gr NaOH • Spatula

1. Grup: Sabun Eldesi
• 500 mL’lik beher içine zeytinyağı, lavanta yağı, defne yağı, Hindistan cevizi
yağından toplam 200 mL alınız.
• 30 gram NaOH bileşiğini 70 mL suda çözünüz ve bileşiğin soğumasını bek-
leyiniz.
• Hazırlanan çözeltiyi yağ karışımının üzerine ekleyiniz. Karışımı pürüzsüz bir
hâle gelene kadar karıştırınız.
• Bu aşamada istenirse renklendirmek için karışıma 2-3 damla gıda boyası ek-
lenebilir.
• Beherdeki karışımı kalıplara dökerek üç gün kurumaya bırakınız.

2. Grup: Deterjan Eldesi
• Kaynama noktasına kadar ısıtılmış suda bekleyen deney tüplerinden birine 4 mL konsantre sülfürik
asit ekleyiniz. 30 gram NaOH bileşiğini 70 mL suda çözünüz ve bileşiğin soğumasını bekleyiniz.
• Pipet kullanarak 2 mL Hint yağını kaynayan tüpe çok dikkatli bir şekilde ekleyiniz ve tüpü hafifçe
karıştırınız.
• Su banyosundan alınmış diğer bir deney tüpüne (yaklaşık 3-4 cm derinlik) 10 mL soğuk su ekleyiniz,
ardından reaksiyon karışımını ilk tüpten suya dikkatlice dökünüz. Sıvı çok yavaş akabilir (viskoz)
ve konsantre asit içerebilir, bu yüzden dikkatli olunuz.Beherdeki karışımı kalıplara dökerek üç gün
kurumaya bırakınız.
• Fazla asidi suya çekmek için karıştırınız, ardından pembemsi gri çökeleği bırakarak suyu lavaboya
boşaltınız. Aynı işlemi iki kez daha uygulayınız.
• Küçük bir miktar ürünü temiz bir test tüpüne aktarınız. Birkaç mL su ekleyip tüpü iyice çalkalayınız.

1. Elde ettiğiniz deterjan ve katı sabun ile farklı su örneklerinin sert ya da yumuşak su olduğunu
nasıl anlarsınız?

2. Yukarıdaki işlem basamaklarını dikkate alarak bir çeşit tuz olan sabun ve deterjan arasındaki
farkların neler olabileceğini tartışınız. Sonuçları açıklayan bir poster hazırlayınız.

92
Hazırlayan: Bahar Tiryakioğlu