Page 25 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 9

1.ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.4: Metnin ana düşüncesi ve yardımcı düşüncelerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Tarih-Edebiyat 15 dk.
Amacı Tarih biliminin edebiyattan yararlanabileceğini kavrayabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metinleri okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metinler, asıllarına sadık kalınarak alınmıştır.)

1. Metin
Tarih-Edebiyat İlişkisi

(…)
Sözlü edebî mahsuller arasında yer alan kültürel öğelerden destanlar ve efsaneler geçmişte yaşamış
kişi ve vuku bulan olaylar hakkında nesilden nesile aktarılmış anlatılardır. (…) Destan, efsane, kah-
ramanlık türküleri gibi epik şiir türleri, edindiği konu bakımından tarihle yakından ilişkilidir. Çün-
kü bunlar toplumun hayatında derin izler bırakan olaylardan esinlenerek biçimlenmiştir. Bu sözlü
kültürel mirasın tarih derslerinde tamamlayıcı okuma metinleri olarak kullanılmasında büyük yarar
vardır. Bu materyallerin ders kitaplarına alınarak eğitim sürecine dâhil edilmesi gerektiğini savunan
konu uzmanları, bu husustaki interdisipliner yaklaşımın önemini vurgulamaktadırlar. Bu ürünle-
rin tarih derslerinde öğretmenin üstlendiği anlatıcılık görevini desteklediğini ve anlatılan tarihsel
konunun anlaşılmasını kolaylaştırdığını savunurlar. Tarih boyunca toplumun yaşadığı göç, savaş, iç
çatışmalar, tabii felaketler, din değiştirme, yerleşik hayata geçme ve yeni bir medeniyet kurma gibi
olaylar yazılı hale getirilinceye kadar yeni kuşaklara bu sözlü ürünlerle aktarılmıştır.
Kemal Erol, Tarih-Edebiyat İlişkisi ve Tarihî Romanların Tarih Öğretimine Katkısı
2. Metin
Basat’ın Tepegözü Öldürdüğünün Destanını Anlatır

Meğer Han’ım bir gün Oğuz otururken üstüne düşman geldi. Gece içinde ürktü göçtü. Kaçıp gi-
derken Aruz Koca’nın ufacık oğlu düşmüş. Bir aslan bulup götürmüş, beslemiş. Oğuz yine zamanla
dönüp yurduna kondu. Oğuz Han’ın at çobanı gelip haber getirdi: “Hân’ım sazdan bir aslan çıkıyor,
at vuruyor, sallana sallana yürüyüşü adam gibi, at basarak kan sömürüyor.” Aruz: “Hanım, göçtüğü-
müz zaman düşen benim yavrucuğumdur belki.” dedi. Beyler bindiler, aslan yatağı üzerine geldiler.
Aslanı ürkütüp delikanlıyı tuttular. Aruz alıp evine getirdi. Şenlik yaptılar, yeme içme oldu. Amma
delikanlıyı ne kadar getirdilerse durmadı, geri aslan yatağına vardı. Tekrar tutup getirdiler, Dedem
Korkut geldi: “Oğlum sen insansın, hayvanla arkadaş olma, gel güzel ata bin, güzel yiğitlerle at sür, at
koştur. Büyük kardeşinin adı Kıyan Selçük’tür, senin adın Başat olsun, adını ben verdim, yaşını Allah
versin” dedi.
(…)
Mustafa Necati Sepetçioğlu, Dedem Korkut’un Kitabı

Kelime Dağarcığı
interdisipliner: Belirli bir konuda farklı disiplinlerin (bilimlerin) ortak hareket etmesi.

1. Yazarın 1. metinde verdiği ana düşünceyi belirleyiniz? Ana düşünceyi belirlerken nelere dikkat et-
tiğinizi yazınız.

23