Page 321 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 157

4. ÜNİTE > Destan/Efsane Kazanım A.2.10: Metnin üslup özelliklerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Destanlarda Üslup 35 dk.

Amacı Destanların dil ve üslup özellikleri ile ilgili çıkarımlarda bulunabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)
Manas Destanı
Yedi-tör’ün başında Bu baybiçe Çıyrıçı arkasından beraber yürü Bakay.
doğmuş idi Böyön Han, Manas’ı alaca beşiğe yatırdı. bilmediğini öğretip Bakay,
Böyön Han’ın oğlu Manas’ı Hızır korudu. beraber yürüyüp “Haydi, yürü!”
gayretli doğan Kara Han, Manas yar kenarında kundak- de Bakay.
Kara Han’ın oğlu landı. Âdem atanın, Havva ananın
gayretli doğan Cakıp Han, Kâfir ile Müslüman doğduğu yeri bildir ona.
Çunkar-uya›nın üstünde, Manas’ın methini duydu. Sağ yanına Oysul-ata’yı boğa et
Almatı’nın ağzında, Manas gülmeye başladı. Bakay,
otururdu Cakıp Han. Manas beşikteyken konuştu: sol başını Hızır kollasın Bakay,
(Cakıp Han, Aydar Han’ın kızı “Ak sakal babam Cakıp Han, Bahaeddin başında olsun Bakay,
Çıyrıçı ile evlidir fakat on dört Müslüman yolunu açacağım, Hızır yanında olsun Bakay.
yıllık bu evliliğinde çocuk sa- kâfirin malını saçacağım, Şu Manas oğlum Bakay,
hibi olamamıştır. Soyunun ve kâfiri sürerek çıkarıp sivrilip adam olunca Bakay,
hanlığının devamı için özellik- Müslüman’a necat salacağım!” yelesinden tutup ata binince Ba-
le erkek çocuk istemektedir ve kay,
bunun için sürekli Allah’a dua Cakıp Han bu sözü duyunca
etmektedir. Bir zaman sonra bir alaca başlı çakır rahvanı büyüyüp adam olunca Bakay,
oğlu olur.) getirip eyer vurdurdu, çenesinde sakal çıkınca Bakay,
Oğlunun yüzüne baktı, (Manas) yakası altın, yeni bakır, ona binecek at bul Bakay,
beyaz eti pamuk gibi, delikleri kuş gözü kadar küçük ona giyecek elbise bul Bakay.
kemikleri bakır gibi, ak zırhını Atlarının sayısınca Kur’an’ın var
Cakıp Han, doğan oğlunun adı- altından nakışlar yaptırdığı Bakay,
nı gümüşten nakışlar döktürdüğü koyunlarının sayısınca kitapla-
dört ulu peygambere zırhını giyince rın var Bakay,
“Manas” koydurdu. Cakıp Han şöyle bağırdı: kıyamet yolunu öğret ona Bakay,
Dört peygamber onu kucakladı, Bay’ın oğlu Bakay Han! sürünün içinde ona kır at ol Ba-
kay,
peygamberler çocuğu sınadı. Beri gel şöyle karşıma kıyamete dek Manas’a dost ol
Yarkent’ten gelen yedi elçi, sana diyeceğim var, Bakay!”
yemeği övüp yiyip gitti, Benim er Manas oğlum Bay’ın oğlu Bakay dedi ki:
“Manas obur çıkacak!” deyip yi- “Ata bineceğim!” dedi, “Kabul, baş üstüne Cakıp!
yip gitti. “Uzak sefere gideceğim!” dedi, Ata binip uzaklaşalım Cakıp,
Çin’den gelen kırk elçi “Medine’den sıyırıp Müslüman yolunu açalım Ca-
yemeklerden bol yiyip gitti, ulu Buhara’dan dolanıp kıp,
“Manas Çinlileri kıracak!” deyip “İt-keçüü’den geçeceğim!” dedi. Beycin yolunu tutalım Cakıp,
gitti. (…)
Nogay’dan gelen on elçi Şu Manas çocuğuma Allah kısmet ederse yeneriz Ca-
oturup eti yiyip gitti, kazan asıp ateş yakıp kıp!”
“Manas korkunç olacak!” deyip yanına yoldaş ol sen Bakay, (…)
gitti.
görmediğini gösterip Bakay.
Wilhelm Radloff, Manas Destanı
Kelime Dağarcığı
baybiçe: Kırgızlarda çok eşli erkeklerin ilk eşine verilen ad. necat: Kurtuluş. rahvan: Biniciyi sarsmadan koşan binek hayvanı
(at). yar: Uçurum. yen: Giysi kolu.

319