Page 49 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 21

1.ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.8: Metinde millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal, siyasi, tarihî ve mitolojik ögeleri belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Edebiyat ve Din 25 dk.
Amacı Edebiyatın toplumların inanç dünyasını yansıtması ve dinin edebiyata etkisini kavrayabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin düzenlenmiştir.)

Göktürk Kitabeleri’nde Türk Dinî İnancının İzleri
II. Göktürk kağanlığı zamanında yazılan Göktürk Kitabeleri, Türklerin tarihine ışık tutan en önemli
belgelerden biridir. Bu tarihî belgelerde Türklerin devlete, siyasete ve topluma nasıl baktığını gös-
teren parçalar bulunur. Bunların yanında dinî düşünceye dair parçalar da bulunur. Bu parçalardan
hareketle Türklerde kitabelerin yazıldığı dönem itibariyle nasıl bir inanç dünyası olduğuna dair çıka-
rımlarda bulunmak mümkündür. Türkler, tarih boyunca Şamanizm, Budizm, Hristiyanlık, İslamiyet
gibi çeşitli dinleri kabul etmişlerdir. İnsanların ya da toplumların bir dinden başka bir dine geçişleri
belirli bir süreci gerektirdiğinden eski inançlardan kopmak ve yeni inançları benimsemek çok kolay
olmamaktadır. Aynı şey Türkler için de geçerlidir. Örneğin Türkler, Şamanizm’den İslamiyet’e geçer-
ken eski âdet ya da inançları tamamen terk etmemiştir. Eski inançları yeni dinin içinde yeni formlar
ile yaşatmaya devam etmiştir. Tarihsel süreçte yazılan bazı metinlerde bu geçişin izlerini görmek
mümkündür. Göktük Kitabeleri de bu geçişin izlerinin sürülebileceği metinlerden biri olarak değer-
lendirilebilir. Dönem itibariyle Göktürkler için din değiştirme gibi bir şey söz konusu değildir. Ancak
mevcut dinin tekâmül sürecinde olduğu söylenebilir. Kitabelerdeki hem mitolojik hem de gelişmiş
dinlere ait ibareler buna işaret eder. Yani kitabelerin yazıldığı dönemde Göktürkler, mitolojik bir
inanç sisteminden daha gelişmiş bir inanç sistemine geçiş yaşamaktadır.
Serkan Derin, Göktürk Kitabelerinde Türk Dinî İnancının İzleri

1. Göktürk Kitabeleri’nde Türklerin inanç dünyasına dair çıkarımlarda bulunabilmemizi edebiyat-din
ilişkisi açısından değerlendiriniz.

2. Okuduğunuz metinde, Türklerin tarih boyunca çeşitli dinleri kabul ettiklerinden bahsedilmektedir.
Sizce toplumların bir dinden başka bir dine geçişlerinde edebiyatın işlevi nedir? Açıklayınız.

47